مقدمه:

صاعقه گیر ضد انفجار عبارتست از:

صاعقه گیری که یا بایستی بصورت پسیو یا یک میله ساده فرانکلین باشد و یا اگر اکتیو است عملیات یونیزازیسیون آن در یک محفظه بسته صورت بگیرد که باعث انفجار در محیط های قابل انفجار نشود.

از سایر اقلام ضد انفجار چراغهای ضد انفجار میباشند که بصورت مبسوط بشرح زیر توضیح داده شده است.

چراغهای ضد انفجار:

چراغ ضد انفجار تجهیزی است که در مناطق مستعد انفجار مورد استفاده قرار می گیرد.

این چراغ ها به گونه ایی ساخته اند که در زمان اتصال کنتاکت ها هیچ گونه جرقه ایی بین آنها ایجاد نمی گردد .

و یا در صورت ایجاد جرقه، و انفجار درون محفظه چراغ، هیچ گونه کمپرس محترق شده ایی به فضای بیرون راه پیدا نکند تا باعث انفجار محیط گردد.

قبل از پرداختن به بحث چراغهای ضد انفجار بهتر است مطالبی در خصوص زون بندی مناطق قابل انفجار و اشتعال بپردازیم.

( IEC ) علامت اختصاری کمیسیون بین المللی الکتروفنی است که بیشتر کشورهای دنیا عضو آن هستند.

این سیستم بر مبنای نواحی شکل گرفته است.

هر منطقه خطرناک بر مبنای میزان وجود مخلوط ذرات غبار و گازهای خطرناک به چند ناحیه مختلف تقسیم می شود.

استانداردهای طبقه بندی نواحی بر اساس گازهای قابل اشتعال – سیستم IEC

زون ۰:

ناحیه ای است که در آن میزان بالایی از گازهای خطرناک وجود دارد.

برای این که متوجه میزان خطر بشویم مثالی می زنیم.

زون ۰ به معنای وجود گازهای خطرناک در یک منطقه برای بیش از ۱۰۰۰ ساعت طی یک سال است.

زون ۱:

در این ناحیه میزان گازهای خطرناک کمتر است.

به بیان کمی اگر گام های خطرناک به مدت ۱۰ تا ۱۰۰۰ ساعت طی یکسال در محیطی وجود داشته باشند آنجا را در گروه ناحیه ۱ قرار می دهیم.

زون ۲:

در این ناحیه نیز احتمال وجود گازهای خطرناک هست اما به اندازه ناحیه ۱ نیست.

به بیان کمی اگر در ناحیه ای گازهای خطرناک به مدت ۶ دقیقه تا ۱۰ ساعت طی یکسال وجود داشته باشد آن منطقه را ناحیه ۲ می خوانیم.

استانداردهای طبقه بندی نواحی بر اساس ذرات آتش زا – سیستم IEC

Zone 20 :

به مناطقی گفته می شود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق به صورت دائم یا بیشتر اوقات برای مدت طولانی در آنها وجود دارند.

Zone 21 :

به مناطقی گفته می شود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق به ندرت در شرایط نرمال فرایندی در آنها وجود دارد.

Zone 22 :

به مناطقی گفته می شود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق در شرایط غیر نرمال فرایندی برای مدت کوتاهی در آنها وجود دارد.

طبقه بندی مواد در سیستم IEC

سیستم IEC به مواد مختلف که در طبقات متفاوت چیده شده اند تقسیم می شود که عبارتند از گروه I ، گروه II و III. این تقسیم بندی در زیر آمده است:

گروه I:

ابزارهای معدنی به ویژه معادن زیر زمینی که شامل گازهای متال هستند.

گروه II:

گازهای قابل اشتعال مثل پروپان و هیدروژن و … و همچنین بخارات قابل اشتعالی مثل استون و بنزین.

به زیر گروه های C,B,A تقسیم می شود.

طبقه بندی دما:

در کنار طبقه بندی مناطق و مواد ها به طبقه بندی دما نیز احتیاج داریم.

 در منطقه خطر که گازها و بخارات قابل اشتعال متراکم شده اند، یک سطح داغ می تواند انرژی لازم برای انفجار را تامین کند.

مجددا” نگاهی به این طبقه بندی دما در سیستم IEC می اندازیم. سیستم IEC و در ارتباط بادها )

باید به این نکته توجه کنیم که هر ۳ این طبقه بندی ها یعنی طبقه بندی مناطق خطر، طبقه بندی مواد خطر زا و طبقه بندی کلاس دما برای ایمن نگاه داشتن محیط هستند و باید درکنار هم آن ها را دنبال کنیم.

حداکثر دمای سطح می تواند ۸۵C^ّ باشد. این چه معنی می دهد؟

این یعنی این که اگر تجهیزاتی گرما تولید کند و دمای سطحی آن بیش از دمای قابل قبول شود به سطح اشتعال بالقوه تبدیل می شود .

چراغ ها ی ضد انفجار از لحاظ کاربرد در چند دسته تقسیم بندی می شوند:

۱-چراغ ضد انفجار دیواری

۲-چراغ ضد انفجار خیابانی

۳-چراغ ضد انفجار آویز

۴-چراغ دستی ضد انفجار یا قابل حمل

۵-چراغ فلورسنت ضد انفجار

چراغ ها ی ضد انفجار در چه کلاس هایی دسته بندی می شوند؟

۱- در منطقه مستعد انفجار zone 1

– در منطقه مستعد انفجار zone 2

انواع لامپ های مورد استفاده در چراغ ها ی EX :

چراغ های ضد انفجار در انواع:

LED

لامپ های متال هالید،

بخار سدیم

بخار جیوه تولید گردیده اند.

ویژگی انواع چراغ ضد انفجار :

۱- چراغ با لامپ بخار سدیم :

این لامپ ها به رنگ زرد می باشند و برای روشنایی معابر و مکان هایی که تردد افراد زیاد نیست مناسب می باشند.

۲-چراغ با لامپ بخار جیوه :

رنگ لامپ این چراغ ها زرد رنگ می باشد و در معابر بسیار کاربرد دارند.

۳-چراغ با لامپ متال هالید :

رنگ این لامپ بسیار مایل به سفید است (طبیعی و جذاب) و کلیه اجسام در زیر این نور به رنگ طبیعی خود می باشند.

استاندارد چراغهای ضد انفجار:

چراغ های ضد انفجار بدون گواهی و استاندارد هیچ گونه ارزش و قیمتی ندارند.

چرا که هیچ گونه آزمایشی از ارگان های بین المللی بر روی آنها انجام نشده تا از عملیات کاربردی آنها در مناطق پر خطر اطمینان حاصل کرد.

یکی از معتبر ترین گواهی ها که در سطح جهانی دارای اعتبار فروان می باشد گواهی اتکس است.

چراغ های ضد انفجار حتما باید دارای این گواهینامه باشند.

نمونه علامت گذاری چراغ ضد انفجار و روش خواندن آن :
EX d IIC T3
این یک نشانه گذاری بر روی بدنه یک چراغ ضد انفجار است که به این ترتیب خوانده می شود.

۱- EX مخفف EXPLOSION PROOF و به معنای ضد انفجار است.

۲- d این کلمه به معنای محفظه ضد انفجار است. کلیه تجهیزات الکتریکی چراغ ضد انفجار در این محفظه قرار دارند.

۳-IIC به این معناست که این چراغ در حضور گاز های گروه IIC کاربرد عملیاتی دارد.

۴-T3 به این معناست که سطح این چراغ در هیچ حالاتی بالاتر از ۲۰۰ درجه نخواهد شد.

لذا از این تجهیز می توان در حضور گازهایی با نقطه خود اشتعالی از ۲۰۰ درجه به بالا، استفاده عملیاتی کرد.