مقدمه:
استاتور قسمت ثابت موتور و روتور قسمتی است که درون استاتور در حال چرخش است .
استاتور از چند لایه فلزی ساخته شده که به شکل یک استوانه توخالی بهم وصل شده اند.
شیارهایی روی ورقه ها وجود دارند و سیم پیچ هایی درون این شیار ها جاسازی می شوند.
به هر کدام از سیم پیچ ها کلاف هم گفته می شود.
استاتور (stator) بخش ثابت یک سیستم دوار الکتریکی همانند ژنراتور الکتریکی (electric generator) و موتور الکتریکی (electric motor) است.
بر حسب آرایش یک دستگاه الکتریکی دوار، استاتور ممکن به عنوان آهن‌ربای میدان عمل کند که در تعامل با آرمیچر (armature) حرکت ایجاد می‌کند،
یا این که ممکن است به عنوان آرمیچر از میدان متحرک سیم‌پیچ‌های میدان در روتور عمل کند.
در ژنراتور‌های جریان مستقیم اولیه که دینام (dynamos) معروف بودند و موتور‌های جریان مستقیم، سیم پیچ میدان بر روی استاتور و سیم‌پیچ‌های تولید برق و یا کویل محرک واکنشی بر روی روتور قرار می‌گیرند.
این کار لازم بود چرا که وجود کلید توان پیوسته که به کموتاتور (commutator) معروف است، برای حفظ درست میدان در میان روتور دوار لازم بود.
با افزایش جریان، کموتاتور باید بزرگ‌تر و قوی‌تر گردد.
استاتور این دستگاه‌ها می‌تواند یک آهن‌ربای دایم و یا آهن‌ربای الکتریکی باشد.
در جایی که استاتور یک آهن‌ربای الکتریکی باشد، سیم پیچی (coil) که به آن انرژی می‌دهد به عنوان سیم‌پیچ میدان (field coil/field winding) شناخته می‌شود.
سیم پیچ می‌تواند مسی یا آلومینیومی باشد.
برای کاهش تلفات بار در موتور، تولید‌کنندگان همواره از مس به عنوان رسانا در سیم‌پیچ استفاده می‌کنند.
آلومینیوم به دلیل رسانایی الکتریکی پایین‌تر آن، می‌تواند یک ماده جایگزین در موتور‌های زیر یک اسب بخار باشد.
به ویژه هنگامی که موتور برای مدت زمان بسیار کوتاه استفاده می‌شود.
یک آلترناتور جریان متناوب (AC alternator) می‌تواند برق را در میان چند کویل تولید برق جریان بالا که به صورت موازی به هم متصل شده‌اند تولید کند، به صورتی که نیاز به کموتاتور حذف شود.
قرار دادن سیم‌پیچ‌های میدان در روتور، امکان استفاده از یک مکانیزم رینگ لغزشی (slip ring) ارزان را برای انتقال برق ولتاژ بالا و جریان پایین به کویل چرخشی میدان فراهم می‌کند.
استاتور از یک قاب فولادی تشکیل شده است که یک هسته استوانه‌ای توخالی ساخته شده از لایه‌های فولاد سیلیکونی را در بر می‌گیرد.
لایه‌ها برای کاهش هیسترزیس (hysteresis) و جریان گردابی (eddy current) استفاده می‌شوند.
بهترین کاربرد استاتور در موتور برای زمانی است که موتور برای شروع باید زیر بار قرار بگیرد مانند:
-
تسمه نقاله
-
کمپرسور
-
سنگ شکن
-
هم زن
-
پمپ های رفت و برگشتی
ساختار استاتور
