الکتریسیته ساکن  (ESD (Electro Static Discharge  :

حتما برای شما اتفاق افتاده است در حالی‌که روی فرش اتاق راه می‌روید، به دستگیره درب می‌رسید و در لحظه‌ای که یک دست شما با درب تماس پیدا می‌کند احساس برق گرفتگی در شما رخ می‌دهد.

این پدیده همان چیزی است که در فیزیک به آن ESD یا (Electro Static Discharge) یعنی تخلیه الکتریسیته ساکن گفته می‌شود.

یکی از مسائلی که در اتاق عمل با آن مواجه هستیم وجود الکتریسیته ساکن است.

به دلیل رفت و آمد‌های زیادی که به اتاق عمل صورت می‌گیرد بر اثر پدیده مالش بین زمین و مواد پلاستیکی مانند دمپایی یا چرخ تخت‌های جراحی الکتریسیته ساکن در روی زمین ایجاد میشود.

این بار الکتریکی بنا به خاصیت استاتیکی آن، در همان محل باقی می‌ماند.

افزودن مقدار کافی کربن سیاه به یک پلیمر، یک شبکه رسانا از ذرات کربن به وجود می‌آورد که درون مخلوط شکل می‌گیرد و موادی با رسانایی الکتریکی وسیع تولید می‌شود.

شبکه رسانا نسبت به کشش حساس است و مقاومت الکتریکی ماده بنا به درجه کشش، زمان کشش و درجه حرارت پس از کشش متغیر است.

استاندارد بین‌المللی ۲۸۷۸ ISO در مورد روش‌های استفاده از همین راه‌های انتشار بار بحث می‌کند.

این استاندارد در واقع یک روش آزمایشی است برای تعیین مقاومت الکتریکی مواد آنتی استاتیک و کاند الکتیو و محصولاتی که تماما یا قسمتی از آن‌ها از لاستیک تشکیل شده است.

مقاومت الکتریکی آن‌ها در محدوده معینی اندازه‌گیری شده و رسانایی آن‌ها با افزودن کربن سیاه یا دیگر مواد مناسب به کل ماده ناشی می‌شود.

آزمـایـش بـا اسـتـفـاده از یـک سـیـستم الکترودی مشخص، بر روی محصول انجام می‌شود.

این استاندارد بین‌المللی باید به همراه ۲۸۸۲ ISO و ۲۸۸۳ ISO که محدوده مقاومت را برای محصولات تعیین می‌کند استفاده شود.

روش‌های از بین بردن الکتریسیته ساکن در اتاق عمل :

وجـود الـکـتـریـسـیـتـه سـاکـن در اتـاق عـمـل کـه در مـجاورت با گازهای بیهوشی و دسـتـگـاه‌هـای    High Frequency  اسـت مـی‌تواند خطر انفجار را به همراه داشته باشد.

بـنـابراین برای از بین بردن آن باید تدابیری اندیشیده شود.

از جمله آن استفاده از کـفـپـوش‌هـای آنـتـی اسـتـاتـیـک و کـانـداکـتـیـو در اتـاق عـمـل اسـت.

این کفپوش‌ها بار الکترواستاتیکی که در اثر حرکت وسایل و رفت و آمد افراد به وجود آمده را به حداقل می‌رسانند و مقاومت الکتریکی آنان نیز کنترل شده است.

حذف یا کاهش ولتاژ و بار روی محصولات لاستیکی از طریق ایجاد منافذ و راه‌هایی که بار را پراکنده می‌سازد،

در بسیاری موارد از اهمیت بالایی برخوردار است.

ویژگی آنتی استاتیک هر ماده تحت تاثیر خصوصیات بار الکترواستاتیک آن است.

ابزارهای آزمایش :

آزمایش باید توسط وسیله‌ای با ولتاژ ظاهری مدار باز ۵۰۰ Vdc ، ترجیحا یک تستر عایق (اهم متر) یا با هر وسیله دیگری که نتایج قابل مقایسه را بیان کند انجام شود.

ایــن وسـیـلــه بــایــد بـه قـدری دقیـق بـاشـد کـه مقاومت را تا ۱۰% تعیین کند.

مقادیر به‌دست آمده برای مقاومت نسبت به ولتاژ به کار برده شده مـتـغییر است و زمانی که از ولتاژهای پایین در آزمایش استفاده می‌شود، امکان خطا وجود دارد.

هنگام تحلیل مدار ولتاژ به کار برده شده برای محصول نباید کمتر از ۴۰ ولت باشد.

روش آزمایش کفپوش بدین صورت است کـه الـکـتـرودهـا را در دو مـنـطـقـه مـربـع شـکل با جـوانـب حـدودا ۲۵ مـیـلـی متری قرار می‌دهیم به‌طوری که بین دو لبه مقابل هم ۵+۵۰ میلی متر فـاصـلـه بـاشد.

اتصالات فلزی را به الکترود‌ها وصل کرده و مقاومت را اندازه می‌گیریم.

چاه ارت الکتریسته ساکن:

هم بندی ارت   ( bonding)و اتصال به زمین (grounding)  دو جسم که احتمال تجمع وتخلیه بارهای ساکن بین آنها وجود دارد روش موثری جهت از بین بردن اثرات سوء بارهای ساکن است.

در این روش بخش های مختلف تجهیزات و ماشین آلات به هم متصل شده و تماماً به زمین وصل می شوند.

این روش می تواند پاره ای از مشکلات بارهای ساکن را مرتفع نماید.

این نوع گراند را گراند بارهای ساکن میگویند.

مقدمه:

چاه ارت به حفر چاله های ۳ الی ۵ متری در زمین می گویند که در داخل آن یک سیم مسی بر روی صفحه ای جوش داده می شود.

صفحه را برای تماس بیشتر با خاک فشرده شده درون چاه می گذارند.

جهت داشتن حداقل مقاومت الکتریکی اطراف صفحه مسی را با دوغاب بنتونیت  پر میکنند.

سپس سیم مسی را به بیرون چاه ارت کشانده و آن را به تابلوی تست باکس اتصال میدهند.

تمامی دستگاه های الکتریکی و الکترونیکی از طریق تست باکس به چاه ارت متصل می شوند.

البته مداری که تولید می کنیم بایستی پتانسیلی نداشته باشد و مقاومت مدار الکتریکی آن نیز صفر و یا زیر ۵ اهم باشد.

عملکرد چاه ارت:

حفاظت و ایمنی نیروی انسانی

حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی

حذف ولتاژ اضافی

جلوگیری از ایجاد ولتاژ تماسی

جلوگیری از ایجاد ولتاژهای ناخواسته و حذف اثرات صاعقه

علت های اجرای چاه ارت:

اصولا چاه ارت و یا سیستم ارتینگ برای دو منظور اساسی کاربرد دارد و بسیار مهم است.

۱-اتصال زمین (حفاظتی)

۲-اتصال زمین (الکتریکی)

در سیستم اتصال زمین حفاظتی برای حفظ ایمنی فرد در زمان کار کردن با دستگاه های الکتریکی و ایمن نمودن خود دستگاه می باشد.

مثلا در منزل شما اگر وسایل الکتریکی نظیر یخچال دچار نشتی برق شود شما با دست زدن به آن ممکن است دچار برق گرفتگی شوید.

در این حالت جریان برق از بدن شما رد میشود و باعث شوک الکتریکی میشود.

در اینگونه موارد ایمنی فرد دچار اختلال می شود و حتما بایستی سیستم ارت تعبیه شود.

با این کار هم خود فرد و هم دستگاه دچار مشکل نمی شوند.

علاوه بر این در هنگام برخورد صاعقه نیز ارت حفاظتی به کمک ما می آید و جریان مخرب صاعقه را به زمین منتقل میکند.

علت دیگر استفاده از چاه ارت ایجاد سیستم اتصال زمین الکتریکی یا نول است.

زمین الکتریکی یا نول برای صحیح کار نمودن دستگاه های الکتریکی ضروری می باشد.

مثلا مرکز ستاره ترانسفورماتور و ژنراتور در پست و نیروگاه باید اتصال به زمین شوند.