مقدمه:
برقگیر وسیله‌ای است که در شبکه‌های الکتریکی برای حفاظت تجهیزات در مقابل صدمات ناشی از اضافه ولتاژهای ناگهانی همچون صاعقه و رعد و برق به کار برده می‌شود. برقگیر(Lightning arrester) در مقابل ولتاژهای معمولی یک مقاومت بسیار زیاد در حد عایق از خود نشان می‌دهد و در مقابل ولتاژهای آنی مقاومت کمی از خود نشان می‌دهد و موجهای الکتریکی را متصل به زمین می‌کند. برقگیرها نسبت به سایر وسایل حفاظتی بهترین حفاظت را انجام می‌دهند و بیشترین مقدار حذف امواج گذرا را فراهم می‌کند. برقگیرها به صورت موازی با وسیله تحت حفاظت یا بین فاز و زمین قرار می‌گیرند انرژی موج اضافه ولتاژ به وسیله برقگیر به زمین منتقل می‌شود.
مشخصه های یک برقگیر خوب :
در ولتاژ نامی شبکه ، به منظور کاهش تلفات ، برقگیر دارای امپدانس بی نهایت باشد .
در اضافه ولتاژها ، به منظور محدود سازی سطح ولتاژ ، برقگیر دارای امپدانس کم باشد .
توانایی دفع یا ذخیره انرژی موج اضافه ولتاژ را بدون آن که برقگیر صدمه ببیند ، داشته باشد .
پس از حذف و عبور اضافه ولتاژ برقگیر ، بتواند به شرایط مدار باز (حالت کار عادی) برگردد.
انواع برقگیرها:
جرقه گیرها یا شاخک ها ساده ترین شکل برقگیرها هستند که از آن ها بیشتر برای حفاظت زنجیره مقره ها ، بوشینگ ترانسفورماتورها و خازن ها استفاده می شود . مشکل اصلی این نوع برقگیرها ایجاد خطای اتصال کوتاه به زمین پس از تولید جرقه است که باعث عمل کردن تجهیزات حفاظتی شبکه قدرت (رله های جریانی) و در نتیجه ایجاد وقفه می شوند .
۱- برقگیر میله ای (جرقه گیر با فواصل هوایی) :
این نوع برقگیرها به صورت دو الکترود یا دو شاخک هستند که متناسب با ولتاژ ، در فاصله معین بین هادی و زمین قرار می گیرند و در صورت بروز اضافه ولتاژ ، بین آن ها قوس الکتریکی برقرار می شود . این قوس باعث اتصال کوتاه گردیده و از اضافه ولتاژ جلوگیری می کند ، البته باعث اختلال در امر برق رسانی نیز می گردد .
۲– برقگیر لوله ای :
این نوع برقگیرها شامل یک فاصله هوایی برای جرقه زدن در فضا و یک فاصله دیگر در درون یک محفظه مخصوص هستند که با هم به طور سری قرار دارند این نوع برقگیرها به منظور کوتاه کردن زمان عبور جریان هدایت شونده (پرهیز از وقوع اتصال کوتاه) تهیه شده اند .در برقگیر لوله ای جریان هدایت شونده پس از یک یا چند پریود در اثر گازی گازی که خود برقگیر تولید می کند از بین می رود و از این جهت می توان آن را برقگیر جرقه خاموش کن نیز نامید . برقگیر لوله ای از یک لوله عایقی (R) از جنس مواد مصنوعی (PVC، فیبر لاستیک سخت) تشکیل شده شده و در داخل آن دو الکترود فلزی توپر(E) و توخالی (G) قرار دارند از برقگیرهای لول های بیش تر در شبکه های با ولتاژ ۱۰ تا ۳۰ کیلوولت استفاده می شود . ولتاژ جرقه این نوع برقگیرها بالاتر از برقگیرهای با مقاومت غیر خطی است.
