علم و هنر نور پردازی در نمای ساختمان

در چند سال اخیر معنای واژه نورپردازی آنقدر گسترش پیدا کرده است، تا حدی که دیگر باید آن را یک شاخه دیگر از علوم دانست و به آن علم نورپردازی گفت.

همان طور که از نگاه یک معمار، زیبایی و جذبه نمای یک ساختمان در طول روز اهمیت فراوانی دارد، زیرا در طول روز اولین فضای ارتباط دهنده ساختمان با محیط اطراف ، نمای ساختمان است. به همان اندازه در شب، نورپردازی آن ساختمان اهمیت پیدا می کند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در شب از کنار یک ساختمان بسیار با شکوه عبور کرده باشید و زیبایی آن ساختمان تا چند دقیقه تحسین شما را برانگیخته باشد، ولی در طول روز بارها از کنار همان ساختمان عبور کرده باشید و حتی متوجه وجود آن ساختمان هم نشده باشید.

بدلیل کمرنگ بودن مبحث تخصصی روشنایی و نورپردازی در کنار دیگر مهارت‌های رشته معماری، عمران، برق و طراحی شهری، کمتر شاهد رعایت استانداردهای روشنایی و اصول نورپردازی در فضاهای مختلف هستیم. متأسفانه علیرغم اهمیت اثر بخشی نورپردازی علمی بر سلامت جسم و روان، افزایش راندمان افراد و همچنین چشم نوازی هرچه بیشتر و موثرتر بر مؤلفه‌های معماری فضاهای داخلی و بیرونی، به این مهم کمتر توجه می‌شود و در اکثر موارد شاهد بکارگیری روش‌های یکنواخت نورپردازی برای همه فضاها هستید.

‌رشته روشنایی و نورپردازی حرفه‌ای است ، علمی و هنری ، تواماً با یکدیگر و نگاهی یک سویه و نگرشی غیر تخصصی به آن سبب می شود که تفاوت چشم گیری بین استانداردها و تأثیرات روشنایی طراحی و اجرا شده در ایران با جامعه پیشرفته جهانی وجود داشته باشد.

نور ماهیتی تفکیک ناپذیر از معماری داخلی و بیرونی است ، البته مدیریت صحیح نور همگام با طراحی و معماری می‌تواند از بهترین و اقتصادی‌ترین روش‌ها برای افزایش شادابی و سرزندگی در محیط، آرامش، کارایی و حالات عاطفی افراد باشد، همچنین نورپردازی مناسب می‌تواند بر ویژگی‌های خاص معماری، تأثیرات قابل ملاحظه‌ای بگذارد.

‌

رابطه معماری و نورپردازی نمای ساختمان

مهندسین معمار با توجه به ذات شغلی و آموخته های دانشگاهی عموما در حین طراحی نما، تنها به حجم، جنس مواد و طرح نما در روز توجه می‌نمایند. عدم توجه کافی به نورپردازی نما باعث شده‌ شب ها در مواجهه ساختمان ها با اشکال هندسی مخوف و تاریکی در شهر مواجه می‌شوید.

‌اصل نورپردازی نما باید علاوه بر سلیقه هنری مبتنی بر دانش مهندسی برق نیز باشد. نوپردازی که از برق و خصوصیات نور آگاهی ندارد نمی‌تواند با ابزار نور به طراحی مشغول شود. به عبار دیگر نورپردازی نما تلفیقی از هنر معماری و دانش مهندسی است.

مهم‌ترین نکته‌ای که می‌توان به فعالین نما توصیه نمود ، طراحی و تصویب نورپردازی نما پیش از اجرای نما است. زیرساخت مورد نیاز برای تامین جریان برق ، نیازمندی‌های فاصله گذاری‌ها و جایابی‌های چراغ‌ها در نما، در نحوه اجرای نما تأثیرات مثبتی دارد.هنر طراحی نور نما، نمایش نور و مخفی نمودن منابع نوری است. این امر بدون لحاظ طراحی نور در حین اجرای نما میسر نخواهد شد.

در نورپردازی نما استفاده از رنگ‌ها، سایه‌ها و روشنایی‌ها باید از یک مفهوم و هدفی تبعیت نماید. المان‌هایی که در نما قرار می‌گیرند هر یک حرفی و سخنی در مورد این ساختمان و بنا می‌زنند‌. رنگ‌های گرم محیط را صمیمانه‌تر و رنگ‌های سرد فضا را جدی و منظم نشان می‌دهند.

ورود تکنولوژی در هر زمینه ای می تواند به توسعه و خلاقانه تر شدن آن صنعت کمک کند. ورود تکنولوژی به صنعت نورپردازی نمای خارجی ساختمان ها نیز تحول بزرگی را در این زمینه به وجود آورده است. استفاده از نور های هوشمند در نورپردازی ساختمان های بزرگ می تواند به خلاقانه تر شدن نمای این ساختمان ها در شب کمک کند. این نور ها که توسط کامپیوتر برنامه ریزی می شوند می توانند مطابق برنامه عوض شوند و در هر لحظه نمای جدیدی را به نمایش بگذارند. این کار دید ناظران را خود جلب خواهد کرد و بدون شک باعث جذب هر چه بیشتر مخاطب خواهد شد.

از نور پردازی ها می توان برای شاخص تر کردن برخی عناصر موجود در محوطه بیرونی خانه نیز استفاده کرد. به طور مثال اگر در طراحی محوطه بیرونی خانه خود از پله استفاده می کنید برای این که در شب مشکلی برای قدم زدن نداشته باشید می توانید از نور پردازی های سطحی در زیر پله ها استفاده کنید. به این ترتیب یک راه پله نورانی برای رسیدن به خانه پر از آرامش تان خواهید داشت.

در نور پردازی ساختمان های ملی و معروف اولین نکته که باید توجه کرد اهمیت و ارزش بین المللی آن ساختمان است.ما حق نداریم در طراحی نورپردازی چنین مکان هایی عناصر عظمت ، پایداری ، تاثیرگذاری و شکوه نورپردازی نما را نادیده بگیریم! بسیار کج فکری است اگر در نورپردازی این بنا ها به بهانه کاهش هزینه های جاری به یک نورپردازی بی هدف و بدون برنامه بسنده کنیم ، چرا که این بنا ها آبروی یک ملت هستند و نقص در طراحی نورپردازی آن ها باعث لطمه زدن به هویت بین المللی یک کشور می شود ، لذا می بایست بیش از هر چیز به بهره گیری از المان های ساختمانی که نماینده شکوه معماری نمای آن بوده و به استفاده از رنگ هایی که نمایش دهنده پایداری ، عظمت و شکوه و در تناسب با نوع کاربری و وظایف ساختمان نیز هستند پرداخت.

در هر ساختمانی می توان مواردی را پیدا کرد که کمک شما در طراحی بهتر و باشکوه تر نورپردازی نمای آن ساختمان باشند ، مواردی همچون :

ستون های بلند

ستون ها معرف ارتفاع هستند و نورپردازی خطوط عموی به افزایش شکوه نما کمک می کند.

نشان و علامت تجاری (لوگو)

یک علامت یا نشان تجاری که می توان متشکل از حروف برجسته ، المان های حجمی و امثال آن بوده و اگر به خوبی نورپردازی شود علاوه بر افزودن هویت به بنا می تواند به شکوه بنا بیافزاید.

برجستگی های نما

بسیاری از نماها دارای طاق ها و سردرهای باشکوهی هستند ، همانند گنبد ، برجک ها و مناره ها ، پیش آمدگی بنا ، بادبانی ها ، پرچم ها و ..که می توان آن ها را در جهت افزایش شکوه و عظمت بنا و هویت بخشیدن به آن نورپردازی کرد.

استفاده از رنگ ها ، معرف شکوه و زیبایی ساختمان در طراحی نورپردازی ساحتمان های اداری و موسسات بین المللی :

همان طور که در مباحث روانشانسی رنگ نور نیز گفته شده است ، برخی از رنگ ها باعث افزایش شکوه نورپردازی یک نما می شوند ، به عنوان مثال رنگ سفید گرم اگر با قدرت در نورپردازی نما مورد استفاده قرار گیرد ، ابهتی خاص به ساختمان می دهد. رنگ سفید گرم طیف نور مستقیم خورشید و یک نور گرم است و لذا حس عظمت و قدرت را منتقل می نماید. رنگ سفید نیز اگر به جا مورد استفاده  قرار گیرد می تواند مفهوم مشابهی را منتقل کند.رنک های گرم نیز می توانند در برخی موارد در ترکیب با رنگ های طیف سفید بیان کننده شکوه و عظمت باشند.

استفاده از رنگ های سرد به خودی خود حس شکوه را منتقل نمی کند ، لیکن در تضاد با رنگ های گرم می توانند آن ها را تقویت کنند.

البته باید به این نکته توجه نمود که گاهی اوقات بسته به کاربری و رنگ سازمانی ساختمان مورد نظر می بایست ایده ها را تغییر داد.مثلا چنانچه قصد داریم نورپردازی ساختمان مربوط به انجمن شاعران پارسی زبان را به عهده بگیریم، می بایست از طیف نیلی در کنار طیف سفید استفاده کنیم تا مخاطب حسی عرفانی نسبت به بنا پیدا کند.

نورپردازی هوشمند ساختمان

منبع: /blog.adlay.ir