افزایش دما و فشار مواد مذاب آتشفشانی در ایسلند محققان را به فکر استفاده از این انرژی طبیعی انداخته است.

مقدمه:

سنسور (sensor)یعنی حس کننده,و از کلمه  sens به معنی حس کردن گرفته شده و می تواند کمیت هایی مانند فشار، حرارت، رطوبت، دما، و … را به کمیتهای الکتریکی پیوسته (آنالوگ) یا غیرپیوسته (دیجیتال) تبدیل کند.

سنسورها در انواع دستگاههای اندازه گیری، سیستمهای کنترل آنالوگ و دیجیتال مانندPLC مورد استفاده قرار می گیرند.

عملکرد سنسورها و قابلیت اتصال آنها به دستگاههای مختلف از جملهPLC باعث شده است که سنسور بخشی از اجزای جدا نشدنی دستگاه کنترل اتوماتیک باشد.

سنسور ها بر اساس نوع و وظیفه ای که برای آن ها تعریف شده اطلاعات را به سیستم کنترل  کننده می فرستند و سیستم طبق برنامه تعریف شده عمل می کند .

سنسورهای بدون تماس:

سنسورهای بدون تماس سنسورهائی هستند که با فاصله از جسم و بدون اتصال به آن عمل می کند.

مثلا  نزدیک شدن یک قطعه وجود آنرا حسکرده و فعال می شوند.

این عمل به نحوی که در شکل زیر نشان داده شده است می تواندباعث جذب یک رله، کنتاکتور و یا ارسال سیگنال الکتریکی به طبقه ورودی یک سیستم میگردد.

کاربرد این سنسورها در صنعت:

۱- شمارش تولید: سنسورهای القائی، خازنی ونوری

۲- کنترل حرکت پارچه و …: سنسور نوری و خازنی

۳-تشخیص پارگی ورق: سنسورنوری

۴- کنترل سطح مخازن: سنسور نوری و خازنی و خازنی کنترل سطح

۵- کنترل انحراف پارچه: سنسور نوری و خازنی

۶- اندازه گیری سرعت: سنسور القائی و خازنی

۷- کنترل تردد: سنسور نوری

۸-اندازه گیری فاصله قطعه: سنسور القائی آنالوگ

مزایای سنسورهای بدون تماس:

– سرعت سوئیچینگ(قطع و وصل)زیاد:

سنسورها در مقایسه با کلیدهای مکانیکی از سرعت سوئیچینگ بالائی برخوردارند، بطوریکه برخی از آنها (سنسور القائی سرعت) با سرعت سوئیچینگ تا  KHZ)25( کار می کنند.

– طول عمر زیاد:

بدلیل نداشتن کنتاکت مکانیکی و عدم نفوذ آب، روغن، گرد و غبار  وجرقه های حین کار و … دارای طول عمر زیادی هستند.

– قابل استفاده در محیطهای مختلف با شرایط سخت کاری:

سنسورها در محیطهای با فشار زیاد، دمای بالا، اسیدی، روغنی، آب و … قابل استفاده هستند.

– عدم نیاز به نیرو و فشار:

با توجه به عملکرد سنسور هنگام نزدیک شدن قطعه، به نیرو وفشار نیازی نیست.

عدم ایجاد نویز در هنگام قطع وصل به دلیل استفاده ازنیمه هادی ها در طبقه خروجی، نویزهای مزاحم(Bouncing Noise)ایجاد نمی شود.

انواع سنسورهای مجاورتی :

۱-نوری:

این نمونه سنسورها به دو صورت کار می کنند.

یا دو  سنسور که به صورت ارسال و دریافت در مقابل هم هستند یا یک سنسور که قابلیت ارسال و دریافت امواج فروسرخ را دارد و در مقابل آن یک اینه قرار گرفته است.

در صورتی که جسم امواج ارسالی را قطع کند نور به فتو ترانزیستور گیرنده نمی رسد وخاموش می شود و در نتیجه یک پالس به کنترلر ارسال می شود(سطح صفر).

نکته: دستگاههایی که با این سنسورها کار می کنند در صورت بروز خطا پاک بودن اینه ها وصحت ارسال و دریافت سنسورها راچک کنید.

۲-خازنی:

این سنسورها همانند خازنها کار می کند و در صورت حظور جسم در میدان آن ظرفیتش تعغیر می کند ویک سگنال به کنترلر ارسال می کند(سطح صفر).

نکته:سنسورهای خازنی قابلیت اشکار سازی حضور هرنوع جسمی را دارند(پلاستیک.چوب .فلز و..)

۳-القایی:

این سنسورها همانند یک سلف کار میکنند واز خاصیت القایی آن جهت اشکار سازی حضور جسم استفاده می شود.

میدان دارای یک دامنه وفرکانس معین است در صورت حضور جسم نوسانات و دامنه صفر می شود ویک سیگنال(سطح صفر)به کنترلر ارسال می شود.

نکته:سنسورهای القایی فقط اجسام رسانی مغناطیسی را حس می کنند.

و قدرت اشکار سازی جسم آنها به اندازه دامنه میدان تولیدی(ولتاز تغذیه)بستگی دارد.

۴-التراسونیک:

این سنسور ها از امواج ما فوق صوت که در محدوده ۲۰تا ۵۰کیلو هرتز است اسفاه می کند.

کاربرد مهم آن استفاده در سرعت سنج ها و اشکارسازی سطح مخازن و اندازه گیری فلو و… است.

نحوه کار آن به این صورت است که با محاسبات سرعت موج و اختلاف زمان بین ارسال و دریافت فاصله را اندازه گیری می کنند.

این سنسورها به صورت پالسی کار میکنند مثلا در هر ۲ثانیه یکبار یک پالس ارسال و فاصله را اندازه کیری می کند.

۵- سنسورتشخیص کد رنگ:

تشخیص نوار رنگی کاغذ های بسته بندی

سنسورهای بیوالکتریکیBiosensors:

بیوسنسورها طی سالهای اخیر مورد توجه بسیاری از مراکز تحقیقاتی قرار گرفته است.

بیوسنسورها یا سنسورهای بر پایه مواد بیولوژیکی اکنون گستره ی وسیعی از کاربردها نظیر صنایع دارویی، صنایع خوراکی، علوم محیطی، صنایع نظامی بخصوص شاخهBiowar و … را شامل میشود.

توسعه بیوسنسورها از ۱۹۵۰ با ساخت الکترود اکسیژن توسط لی لند کلارک در سین سیناتی آمریکا برای اندازه گیری غلظت اکسیژن حل شده در خون آغاز شد.

این سنسور همچنین بنام سازنده ی آن گاهی الکترودکلارک نیز خوانده میشود.

بعداً با پوشاندن سطح الکترود با آنزیمی که به اکسیده شدنگلوکز کمک میکرد از این سنسور برای اندازه گیری قند خون استفاده شد.

بطور مشابه باپوشاندن الکترود توسط آنزیمی که قابلیت تبدیل اوره به کربنات آمونیوم را داراست درکنار الکترودی از جنس یونNH4++ بیو سنسوری ساخته شده که میتوانست میزان اوره درخون یا ادرار را اندازه گیری کند.

هر کدام از این دو بیوسنسور اولیه از ترنسدیوسرمتفاوتی در بخش تبدیل سیگنال خویش استفاده میکردند.

در نوع اول میزان قند خون بااندازه گیری جریان الکتریکی تولید شده اندازه گیری میشد (آمپرومتریک) در حالیکه درسنسور اوره اندازه گیری غلظت اوره بر اساس میزان بار الکتریکی ایجاد شده درالکترودهای سنسور صورت می پذیرPotentiometric.

ممکن است روزی فرا رسد که بیمار بدون نیاز به مراجعه به پزشک و تنها بر مبنای اطلاعاتی که توسط یکCOBD یاChip-on-Board-Doctor فراهم میشود نوع بیماری تشخیص داده شده و سپس داروهای مورد نیاز مستقیماً درون خون تزریق شود.

این مسئله باعث خواهد شد که دوزمصرفی دارو بسیار پایین آمده و ضمناً از میزان اثرات جانبی داروSide-Effect بطرزفاحشی کاسته شود، چرا که دارو مستقیماً به محل مورد نیاز در بدن ارسال میشود.

کاری که یک بیوسنسور انجام میدهد تبدیل پاسخ بیولوژیکی به یک سیگنال الکتریکی است و شامل دو جزء اصلی:

– پذیرندهReceptor

– و آشکارکنندهDetector است.

 قابلیت انتخابگری یک بیوسنسور توسط بخش پذیرنده تعیین میشود.

آنزیمها، آنتی بادیها، و لایه های لیپید (چربی) مثالهای خوبی برایReceptor هستند.

وظیفه دتکتور تبدیل تغییرات فیزیکی یا شیمیایی با تشخیص ماده مورد تجزیه)Analyte( به یکسیگنال الکتریکی است.

کاملاً واضح است که دتکتورها قابلیت انتخاب در نوع واکنش صورتگرفته را ندارند.

انواع دتکتورهای (یا ترانسدیوسرها یا مبدلها یا آشکارسازها) مورداستفاده در بیوسنسورها شامل:

الکتروشیمیایی،

نوری،

پیزوالکتریک

و حرارتی میباشند.

در نوع الکتروشیمیای عمل تبدیل به یکی از صورتهای:

آمپرومتریک، پتانشیومتریک، وامپدانسی صورت میپذیرد.

متداولترین الکترودهای مورد استفاده در نوع پتانشیومتریک شامل:

الکترود شیشه ایGlass Electrode،

الکترود انتخابگر یونیIon-Selective،

وترانزیستور اثرمیدان حساس یونیIon-sensitive FET یاISFET هستند.

بطورکلییک بیوسنسور شامل یک سیستم بیولوژیکی ایستاImmobilized نظیر یک دسته سلول، یکآنزیم، و یا یک آنتی بادی و یک وسیله اندازه گیری است.

در حضور مولکول معینی سیستمبیولوژیکی باعث تغییر خواص محیط اطراف میشود.

وسیله اندازه گیری که به این تغییراتحساس است، سیگنالی متناسب با میزان و یا نوع تغییرات تولید میکند.

این سیگنال راسپس میتوان به سیگنالی قابل فهم برای دستگاههای الکترونیکی تبدیل کرد.

مزایای بیوسنسورها بر سایر دستگاههای اندازه گیری موجود را میتوان بطورخلاصه بصورت زیر بیان کرد:

مولکولهای غیرقطبی زیادی در ارگانهای زنده شکل میگیرند که به بیشتر سیستمهای موجود اندازه گیری پاسخ نمی دهند.

بیوسنسورهامیتوانند این پاسخ را دریافت کنند.

مبنای کار آنها بر اساس سیستم بیولوژیکیایستاImmobilized تعبیه شده در خود آنهاست، در نتیجه اثرات جانبی بر سایر بافتهاندارند.

کنترل پیوسته و بسیار سریع فعالیتهای متابولیسمی توسط این سنسورهایامکان پذیر است.

سنسور تشخیص حرکت بدن انسانPIR:

همانطورکه میدانید امروزه استفاده از سنسور های تشخیص حرکت رونق بسیار بالایی پیدا کرده ،هم در زمینه های امنیتی و حفاظتی و هم در مسائل صرفه جویی و بهینه سازی ، سنسور هایPIR یاPASSIVE INFRA REDسنسورهایی هستند که طول موجInfrared محیط اطراف رادریافت میکنند.

هر جسمی که دمایش بالاتر از صفر درجه مطلق باشد دارای تشعشعاتInfrared یامادون قرمز میباشد .

اما این موج دارای طول موج های مختلف برای درجه حرارتهای متفاوت است .

کاری که این سنسور انجام میدهد در واقع دریافت این امواج در رنج بدن انسان و تشخیص آن میباشد .

از این سنسور در دستگاه هایی که برای تشخیص حرکت بدن انسان حتی به صورت جزئی استفاده میشود و از نظر دقت و قابلیت اعتماد در سطح بالایی میباشد.

بدین وسیله شما یک آشکار ساز حرکت دارید که فقط به حرکات بدن انسان حساس است،

کاربرد این نوع سنسور:

در مسائل امنیتی ، مثل دزدگیرها مفید میباشد و در مسائل مربوط به بهینه سازی مصرف انرژی میتواند بسیار مفید واقع شود .

تعریف ترانسمیتر:

ترانسمیتر وسیله ای است که یک سیگنال الکتریکی ضعیف را دریافت کرده و به سطوح قابل قبول برای کنترلرها و مدارهای الکترونیکی تبدیل می کند.

مثلأیک حلقه فیدبک سیگنالی در سطح میکروولت یا میلی ولت یا میلی آمپرتولید می کند و این سیگنال ضعیف می تواند با عبور از ترانسمیتر به سیگنالی در سطوح صفر تا ده ولت و یا۴ تا ۲۰ میلی آمپر تبدیل شود.

ترانسمیترها عمومأ از قطعاتی مثلop-amp برای تقویت وخطی کردن این سطوح ضعیف سیگنال استفاده می کند .

سنسورها و ملحقات آنها مثل ترانسدیوسرها را در گروه های بزرگی تحت عنوان ابزار دقیق قرار داده و آنها را براساس نوع انرژی قابل استفاده و روشهای تبدیل ، دسته بندی می کنند.

تعریف ترانسدیوسر:

یک ترانسدیوسر بنا به تعریف ، قطعه ای است که وظیفه تبدیل حالات انرژی به یکدیگر را برعهده دارد ، بدین معنی که اگر یک سنسور فشار همراه یک ترانسدیوسر باشد ، سنسور فشار پارمتر را اندازه می گیرد ومقدار تعیین شده را به ترانسدیوسر تحویل می دهد ، سپس ترانسدیوسر آن را به یک سیگنال الکتریکی قابل درک برای کنترلر و صد البته قابل ارسال توسط سیم های فلزی ،تبدیل می کند .

بنابراین همواره خروجی یک ترانسدیوسر ، سیگنال الکتریکی است که درسمت دیگر خط می تواند مشخصه ها و پارامترهای الکتریکی نظیر ولتاژ ، جریان و فرکانس را تغییر دهد.

البته به این نکته باید توجه داشت که سنسور انتخاب شده باید از نوع سنسورهای مبدل پارامترهای فیزیکی به الکتریکی باشد و بتواند مثلأ دمای اندازه گیری شده را به یک سیگنال بسیار ضعیف تبدیل کند که در مرحله بعدی وارد ترانسدیوسر شده وسپس به مدارهای الکترونیکی تحویل داده خواهد شد.

برای درک این مطلب به تفاوتهای میان دو سنسور انداره گیر دما می پردازیم :

ترموکوپل و درجه حرارت جیوه ای، دو نوع سنسور دما هستند که هر دو یک عمل را انجام می دهند.

اما ترموکوپل در سمت خروجی سیگنال الکتریکی ارائه می دهد ، در حالی که درجه حرارت جیوه ای خروجی خود رابه شکل تغییرات ارتفاع در جیوه داخلش نشان می دهد.

سنسورهای فشار:

فشار را به کمک دستگاههای فشارسنج اندازه می‌گیرند، عمده‌ترین فشار سنجها که بر حسب مکانیزم کارشناسان نامگذاری شده است عبارتند از:

فشارسنج لولهU شکل

فشارسنج مکلئود

فشارسنج جیوه‌ای

فشارسنج ترموکوپل

فشارسنج صوتی

فشارسنج خازنی

فشارسنج گاز ایده‌ال

فشارسنج لولهU شکل

ساده ترین و معروفترین آنها فشار سنج لولهU شکل است که در آن مقداری جیوه  در لولهU شکل ریخته شده و میزان اختلاف فشار محیط هوا که برابرp0 است و ماده داخل فشارسنج که بر مایع جیوه فشار وارد می‌کند از طریق اختلاف ارتفاع ستون مایع جیوه اندازه گیری می‌شود.

بنابراین از این طریق فشار واقعی را می‌توانیم بدستآوریم:P = P0 + ρg )h – h0

در رابطه اخیرP فشار وρ چگالی ماده وP0 فشار اتمسفر ، h0 ارتفاع ستون مایع در فشار اتمسفر ، g شتاب جاذبه وhارتفاع ستونمایع در فشار ماده می‌باشد.

فشارسنج جیوه‌ای(Mercury Barometer)

این فشار سنج اساساً از یک لوله خالی از هوا درست شده است که یک طرف آنمسدود و طرف دیگر آن که باز است در ظرف پر از جیوه فرو برده شده است.

فشار هوایبیرون ، جیوه را از منبع به سمت داخل لوله می‌راند.

جیوه تا حدی که وزن آن در داخللوله ، دقیقاً معادل نیروی ناشی از فشار هوا گردد در لوله فشار سنج بالا می‌رود وسپس در حالت تبادل و سکون باقی می‌ماند.

با تغییر فشار هوا ، سطح جیوه در داخل لولهنیز بالا و پایین خواهد رفت.

در شرایط نرمال جیوه به اندازه ۹۲/۲۹ اینچ یا ۷۶۰میلیمتر در لوله بالا می‌آید که فشاری معادل ۱۵/۱۰۱۳ میلی بار است.

جیوه در داخللوله فشارسنج به دلیل خاصیت کشش سطحی دارای یک سطح محدب است که هنگام تعیین فشار،باید بالاترین سطح محدب قرائت شود.

فشارسنج فلزی(Aneroid)

فشارسنج فلزی وسیله‌ای است مکانیکی که از یک محفظه قوطی شکل استوانه‌ای بدون هوا تشکیل شده است.

با تغییر فشار هوا این محفظه منقبظ یا منبسط می‌شود.

با یک سیستم نسبتاً پیچیده که مرکب از تعدادی اهرم و قرقره است این تغییرات بزرگ شده و به یک عقربه که بر روی صفحه مدرجی حرکت می‌کند، منتقل می‌شود.

یک شاخص متحرک که می‌تواند در یک نقطه ثابت شود بر روی فشار سنج تعبیه شده است تا بتوان تغییرات فشار را نسبت به آخرین قرائت اندازه گیری کرد.

فشار نگار(Barograph)

فشار نگار مشابه فشارسنج فلزی است با این تفاوت که اثر تغییرات فشار درمحفظه بدون هوا ، به یک قلم انتقال داده شده و قلم بر روی کاغذی که دور یک استوانه چرخان پیچیده شده است خط پیوسته‌ای را رسم می‌کند.

محور عمودی این صفحه بر حسب واحدفشار و محور افقی آن بر حسب زمان مدرج شده است که معمولاً برای هر دو ساعت یک خطوجود دارد.

فشار نگارهای دقیقی هم ساخته شده است که قادرند تغییرات فشار را تا یکدهم میلی بار اندازه گیری نمایند، این دستگاهها میکرو باروگراف نامیده شده‌اند.

سنسورها در ربات:

سنسورها اغلب برای درک اطلاعات تماسی، تنشی،مجاورتی، بینایی و صوتی به‌کار می‌روند.

عملکرد سنسورها بدین‌گونه است که با توجهبه تغییرات فاکتوری که نسبت به آن حساس هستند.

سطوح ولتاژی ناچیزی را درپاسخ ایجاد می‌کنند، که با پردازش این سیگنال‌های الکتریکی می‌توان اطلاعات دریافتیرا تفسیر کرده و برای تصمیم‌گیری‌های بعدی از آن‌ها استفاده نمود.

سنسورهارا می‌توان از دیدگاه‌های مختلف به دسته‌های متفاوتی تقسیم کرد که در ذیل می‌آید:

.سنسور محیطی:

این سنسورها اطلاعات را از محیط خارج و وضعیت اشیای اطرافربات، دریافت می‌نمایند

.سنسور بازخورد:

این سنسور اطلاعات وضعیت ربات، ازجمله موقعیت بازوها، سرعت حرکت و شتاب آن‌ها و نیروی وارد بر درایورها را دریافت می‌نمایند.

سنسور فعال:

این سنسورها هم گیرنده و هم فرستنده دارند و نحوه کار آن‌ها بدین ترتیب است که سیگنالی توسط سنسور ارسال و سپس دریافت می‌شود.

.سنسور غیرفعال:

این سنسورها فقط گیرنده دارند و سیگنال ارسال شده از سوی منبعی خارجی را آشکار می‌کنند، به‌ ‌همین دلیل ارزان‌تر، ساده‌تر و دارای کارایی کمتر هستند.

سنسورها از لحاظ فاصله‌ای که با هدف مورد نظر باید داشته باشندبه سه قسمت تقسیم می‌شوند:

•سنسور تماسی:

این نوع سنسورها در اتصالات مختلفمحرک‌ها مخصوصا در عوامل نهایی یافت می‌شوند و به دو بخش قابل تفکیک‌اند.

i.سنسورهای تشخیص تماس

ii.سنسورهای نیرو-فشار

دو روش عمده در استفاده از سنسورها وجود دارد:

۱٫حس کردن استاتیک:

در این روش محرک‌ها ثابت‌اند و حرکت‌هایی که صورت می‌گیرد بدون مراجعه لحظه‌ای به سنسورها صورت می‌گیرد.

به عنوان مثال در این روش ابتدا موقعیت شی تشخیص داده می‌شود و سپس حرکت به سوی آن نقطه صورت می‌گیرد.

۲٫حس کردن حلقه بسته:

در این روش بازوهای ربات در طول حرکت با توجه به اطلاعات سنسورها کنترل می‌شوند.

اغلب سنسورها در سیستم‌های بینا این‌گونه‌اند.

حال از لحاظ کاربردی با نمونه‌هایی از انواع سنسورها درربات آشنا می‌شویم:

a.سنسورهای بدنه(Body Sensors):

این سنسورها اطلاعاتی رادرباره موقعیت و مکانی که ربات در آن قرار دارد فراهم می‌کنند.

این اطلاعات نیز به کمک تغییر وضعیت‌هایی که در سوییچ‌ها حاصل می‌شود، به دست می‌آیند.

با دریافت وپردازش اطلاعات بدست آمده ربات می‌تواند از شیب حرکت خود و این‌که به کدام سمت درحال حرکت است آگاه شود.

در نهایت هم عکس‌العملی متناسب با ورودی دریافت شده از خودبروز می‌دهد.

b.سنسور جهت‌یاب مغناطیسی(Direction Magnetic Field Sensor) با بهره‌گیری از خاصیت مغناطیسی زمین و میدان مغناطیسی قوی موجود، قطب‌نمایالکترونیکی هم ساخته شده است که می‌تواند اطلاعاتی را درباره جهت‌های مغناطیسیفراهم سازد.

این امکانات به یک ربات کمک می‌کند تا بتواند از جهت حرکت خود آگاه شدهو برای تداوم حرکت خود در جهتی خاص تصمصم‌گیری کند.

این سنسورها دارای چهار خروجیمی‌باشند که هرکدام مبین یکی از جهت‌ها است.

البته با استفاده از یک منطق صحیح نیزمی‌توان شناخت هشت جهت مغناطیسی را امکان‌پذیر ساخت.

c.سنسورهای فشار وتماس(Touch and Pressure Sensors) شبیه‌ سازی حس لامسه انسان کاری دشوار به نظرمی‌رسد.

اما سنسورهای ساده‌ای وجود دارند که برای درک لمس و فشار مورد استفاده قرارمی‌گیرند.

از این سنسورها در جلوگیری از تصادفات و افتادن اتومبیل‌ها دردست‌اندازها استفاده می‌شود.

این سنسورها در دست‌ها و بازوهای ربات‌ هم به منظورهایمختلفی استفاده می‌شوند.

مثلا برای متوقف کردن حرکت ربات در هنگام برخورد عاملنهایی با یک شی.

همچنین این سنسورها به ربات‌ها برای اعمال نیروی کافی برای بلندکردن جسمی از روی زمین و قرار دادن آن در جایی مناسب نیز کمک می‌کند.

با توجه بهاین توضیحات می‌توان عملکرد آن‌ها را به چهار دسته زیر تقسیم کرد:

۱- رسیدن به هدف،

۲- جلوگیری از برخورد،

۳- تشخیص یک شی.

d.سنسورهای گرمایی(Heat Sensors):

یکی از انواع سنسورهای گرمایی ترمینستورها هستند.

این سنسورها المان‌های مقاومتی پسیوی هستند که مقاومتشان متناسب با دمایشان تغییر می‌کند.

بسته به اینکه در اثرگرما مقاومتشان افزایش یا کاهش می‌یابد، برای آن‌ها به ترتیب ضریب حرارتی مثبت یامنفی را تعریف می‌کنند.

نوع دیگری از سنسورهای گرمایی ترموکوپل‌ها هستند که آن‌هانیز در اثر تغییر دمای محیط ولتاژ کوچکی را تولید می‌کنند.

در استفاده از این سنسورها معمولا یک سر ترموکوپل را به دمای مرجع وصل کرده و سر دیگر را در نقطه‌ایکه باید دمایش اندازه‌گیری شود، قرار می‌دهند

سنسورهای بویایی(Smell Sensors):

تا همین اواخر سنسوری که بتواند مشابه حس بویایی انسان عمل کند، وجودنداشت.

آنچه که موجود بود یک‌سری سنسورهای حساس برای شناسایی گازها بود که اصولا هم برای شناسایی گازهای سمی کاربرد داشتند.

ساختمان این سنسورها به این صورت است که یک المان مقاومتی پسیو که از منبع تغذیه‌ای مجزا، با ولتاژ ۵+ ولت تغذیه می‌شود، درکنار یک سنسور قرار دارد که با گرم شدن این المان حساسیت لازم برای پاسخ‌گویی سنسوربه محرک‌های محیطی فراهم می‌شود.

برای کالیبره کردن این دستگاه ابتدا مقدار ناچیزی از هر بو یا عطر دلخواه را به سیستم اعمال کرده و پاسخ آن را ثبت می‌کنند و پس ازآن این پاسخ را به عنوان مرجعی برای قیاس در استفاده‌های بعدی به کار می‌‌برند.

 اصولا در ساختمان این سیستم چند سنسور، به طور همزمان عمل می‌کنند و سپس پاسخ‌های دریافتی از آن‌ها به شبکه‌ عصبی ربات منتقل شده و تحلیل و پردازش لازم روی آن صورت می‌گیرد.

نکته مهم درباره کار این سنسورها در این است که آن‌ها نمی‌توانند یک بو یاعطر را به طور مطلق انداره‌ بگیرند.

بلکه با اندازه‌گیری اختلاف بین آن‌ها به تشخیص بو می‌پردازند.

نمونه ای از کار برد:

آلمانی ها توانسته اند با ساخت سنسور بویایی ویژه ای بیماری های قلبی را تا ۹۰% کشف کنند. چنین اعلام شده که این حسگر می تواند انواعی از نارسایی قلبی را بر اساس بوها تشخیص دهد.

f.سنسورهای موقعیت مفاصل :

رایج‌ترین نوع این سنسورهاکدگشاها(Encoders) هستند که هم از قدرت بالای تبادل اطلاعات با کامپیوتربرخوردارند و هم اینکه ساده، دقیق، مورد اعتماد و نویز ناپذیرند.

این دسته انکدرهارا به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:

i.انکدرهای مطلق:

در این کدگشا ها موقعیتبه کد باینری یا کد خاکستریBCD Binary Codded Decibleتبدیل می‌شود.

این انکدرها بهعلت سنگینی و گران‌قیمت بودن و اینکه سیگنال‌های زیادی را برای ارسال اطلاعات نیازدارند، کاربرد وسیعی ندارند.

همانطور که می‌دانیم به‌کار گیری تعداد زیادی سیگنال درصد خطای کار را افزایش می‌دهد و این اصلا مطلوب نیست.

پس از این انکدرها فقط درمواردی که مطلق بودن مکان‌ها برای ما خیلی مهم است و مشکلی هم از احاظ بار فابلتحمل ربات متوجه ما نباشد، استفاده می‌شود.

ii.انکدرهای افزاینده:

اینکدگشا ها دارای قطار پالس و یک پالس مرجع که برای کالیبره کردن بکار می‌رود هستند،از روی شمارش قطارهای پالس نسبت به نقطه مرجع به موقعیت مورد نظر دست می‌یابند.

ازروی فرکانس (عرض پالس‌ها) می‌توان به سرعت چرخش و از روی محاسبه تغییرات فرکانس درواحد زمان (تغییرات عرض پالس) به شتاب حرکت دوارنی پی برد.

حتی می‌توان جهت چرخش رانیز فهمید. فرض کنید سیگنال‌هایA وB وC سه سیگنالی باشند که از کدگشا بهکنترل‌کننده ارسال می‌شود.

B سیگنالی است که با یک چهارم پریود تاخیر نسبت بهA.

ازروی اختلاف فاز بین این دو می‌توان به جهت چرخش پی برد.

سنسور مادون قرمز بدون حساسیت به نور محیط:

این یک سنسور مادون قرمز که نسبت به نور روزحساسیت نداره و با استفاده از یکPLL کار می کنه!

و اما چه جوری کار می کنه این از یهIC استفاده میکنه که دارای یه اوسیلاتور که روی فرکانسKHz 4.5 تنظیم شده این فرکانس توسط یه فرستنده مادون قرمز فرستاده می شه و توسط گیرنده مربوطه گرفته شده و ولتاژDC اون حذف می شه (که معمولا این ولتاژ متناسب با نور های محیطه) بعدتوسط یهPhase Detector با فاز فرستنده مقایسه می شه و اگر برابر بود خروجی صفر میشه وجود یکPLL در مدار باعث می شه که حساسیت مدار به نور های پراکنده جلوگیری میکنه البته برای تنظیم حساسیت می تونین از پتانسیومتر مدار استفاده کنین

ازاین مدار می تونین هم برای تشخیص وجود یک مانع استفاده کنین و هم برای تشخیص رنگسیاه از سفید.

فرستنده و گیرنده مدار رو می تونین رو بروی هم قرار بدین که با اینکار اگر مانعی در بین این دو باشه تشخیص داد می شه و هم می تونین هر دو رو کنار همقرار بدین البته باید مراقب باشین که نور فرستنده در این حالت مستقیم به گیرندهنرسه و فقط انعکاس اون رو گیرنده در یافت کنه با این کار اگه مانعی رو نزدیک این دوقرار بدین تشخیص داده می شه این فاصله حدود ۲cm که بستگی به رنگ جسم و جنس فرستندهو گیرنده دارد البته می توان آن را با پتانسیومتر مدار کمتر کرد با همین روش میتونین رنگ سیاه رو از سفید تشخیص بدین البته تنظیم پتانسیومتر یادتون نره

حسن این مدار اینه که با کم و زیاد شدن نور تنظیماتتون بهم نمی خوره دیگهبعداز یک ساعت تنظیم بعد که وارد محیط مسابقه شدین که نور دیگه ای داره همه چیز بهمنمی خوره.

حسگرهای مافوق صوت(Ultrasonic):

یکی از مسائل مطرح در رباتیک ایجاددرک نسبت به محیط خارجی برای جلوگیری از برخورد نامطلوب به اشیاء موجود در محیطحرکت است.

از سوی دیگر ممکن است نیاز داشته باشیم که ربات بتواند درکی ازفاصله ها بدون تماس فیزیکی داشته باشد.

برای این منظور از سنسورهای مافوق صوت یاUltrasonic استفاده می کنند.

فرکانسهای این محدوده را می توان بین ۴۰ کیلو هرتز تاچندین مگا هرتز در نظر گرفت.

امواجی با این فرکانسها کاربردهایی چون سنجش میزانفاصله،سنجش میزان عمق یک مخزن و ….را دارند.

جهت استفاده از این امواج یکسری سنسورهای مخصوص طراحی شده که می توان این سنسورها را به دو دسته صنعتی و غیرصنعتی تقسیم بندی کرد.

سنسورهای غیر صنعتی در فرکانسهایی در حدود ۴۰ کیلو هرتز کارمی کنند و در بازار با قیمتهای پایین در دسترس هستند.

در این سنسورها دقت کار بالانبوده و فقط در حد تشخیص یک فاصله یا عمق یک مایع می توان از آنها استفاده کرد.

امابلعکس در سنسورهای صنعتی که در فرکانسهای در حد مگا هرتز کار می کنند و به دلیل همین فرکانس بالا ما دقت زیادی را خواهیم داشت

مکانیزم کلی کار این سنسورها، فرستادن یک بیم و دریافت انعکاس آن و متعاقبا محاسبه زمان رفت و برگشت است.

بدینترتیب می توان فواصل را نیز براحتی با در نظر گرفتن سرعت صوت در دما و فشار محیط ،محاسبه کرد به همین دلیل این سنسور به صورت دوpack مجزای گیرنده و فرستنده موجودمی باشد.

نگاهی سریع به سنسورهای رایج

SHT11سنسور رطوبت با خروجی دیجیتال

SHT75 سنسور رطوبت با خروجی دیجیتال

Rhu-207 سنسور رطوبت با خروجی مقاومتی

HS1101 سنسور رطوبتبا خروجی خازنی

۳۶۱۰ سنسور رطوبت با خروجی ولتاژdc

Smt160 سنسوردما با خروجی دیجیتال

LM35سنسور دما با خروجی آنالوگ

Gs209 سنسورتشخیص فلزات

Tgs4161 سنسور تشخیص دی اکسید کربن

MQ-4 سنسور گازمتان

Ss1118سنسور اکسیژن

Ke-25سنسور اکسیژن

GR500 سنسور وزن

MQ-9 سنسور گاز مونوکسید کربن

MQ-2 سنسور تشخیص دود

MQ-5 سنسور گاز

Pir –dz035 سنسور تشخیص انسان

L298 درایور

Uln2003 درایور

Msk4225 درایور

۲۷xx حافظهprom

۲۸xx حافظهeeprom

Cmps03 قطب نما

Tsl2550t سنسور تجزیهنور

Gp2s04 سنسور تشخیس سیاه و سفید

Tsl230 تشخیص رنگ

LHI648 سنسور حرارتی حساس به بدن

O2A سنسور رطوبت و دما در یک پکخروجی دیجیتال

S2H سنسور رطوبت مقاومتی

HAS 400-S سنسور اندازهگیری جریان

LHI 944سنسورتشخیص حرکت (انسان و حیوان)

سنسورهای تشخیص اثر انگشت:

در حال حاضر سنسورها به روشهای نوری، نیم هادی ، خازنی و LE ساخته می شوند.

سنسورهای نوری :

این دسته از سنسورها تصویر اثر انگشت را از طریق فشار دادن سر انگشتان بر روی لنز و منبع نوری ثبت می نمایند.

صفحه این سنسورها از الماس صنعتی (LANTAN ) ساخته شده است.

سنسورهای اثر انگشت نیمه هادی :

در این سنسورها ، تصاویر اثر انگشت با تغییر در بار الکتریکی با توجه به فشار و ضربه حرارتی از انگشت به سنسور و یا با استفاده از میدان مغناطیسی یا امواج مافوق صوت برای تبدیل سیگنال به تصاویر بدست می آید.

در این سنسورها صفحه نمایش از یک فیلم نازک ساخته می شود.

– سنسورهای اثر انگشت LE :

تصاویر با استفاده از مواد شیمیایی که نور را هنگام لمس انگشت روی آنها منتشر می کنند، بدست می آید.

* در این نوع سنسور نیز صفحه نمایش از یک فیلم نازک ساخته می شود.

 

صاعقه گیر الکترونیکی ellips

صاعقه گیر الیپس ساخت کشور فرانسه

صاعقه‌گیر اکتیو الیپس ساخت فرانسه

صاعقه‌گیر الکترونیکی LPS از بهترین برند های خارجی

صاعقه گیر های میله ای ELLIPS شرکت LPS تمام سیستم حفاظت دربرابر صاعقه شما را به بهترین شکل ممکن بهینه می کنند.

تمامی صاعقه گیر های میله ای ELLIPS توانایی تست سیمی و تست از راه دور (توسط ریموت کنترلر) جهت اطمینان از صحت عملکرد صاعقه گیر را دارند.

این صاعقه گیرها جهت هماهنگی بیشتر با محیط پیرامون در ۸ رنگ مختلف عرضه می شوند که از نظر عملکرد هیچ تفاوتی با هم ندارند.

فروش ویژه صاعقه گیر آذرخش

---

خصوصیات ویژه صاعقه گیر اکتیو الیپس:

-تکنولوژی انحصاری

-ساخت کشور فرانسه

-تست کلیه محصولات در آزمایشگاه

-مطابق با استاندارهای بین المللی EN, UNE, NFC

-بدون تداخل الکترومغناطیسی

---

مدلهای مختلف صاعقه گیر الیپس بر اساس شعاع پوشش:

مدل: ELLIPS کد سفارش: ELLIPS 1.0

صاعقه گیر فعال ELLIPS 1.0 محصول شرکت LPS فرانسه می باشد.

که از جمله صاعقه گیرهای الکترونیکی، خازنی اکتیو (فعال) با شعاع گوی یونیزه شده ۱۰ متر و زمان فعال سازی ۱۰ میکروثانیه میباشد.

و جهت سیستم حفاظت در برابر صاعقه مورد استفاده می شود.

---

مدل: ELLIPS کد سفارش: ELLIPS 1.2

صاعقه گیر الکترونیکی ELLIPS 1.2 محصول شرکت LPS فرانسه می باشد.

که از جمله صاعقه گیرهای الکترونیکی، خازنی اکتیو (فعال) با شعاع گوی یونیزه شده ۲۵ متر و زمان فعال سازی ۲۵ میکروثانیه میباشد.

و جهت سیستم حفاظت در برابر صاعقه مورد استفاده می شود.

فروش ویژه صاعقه گیر آذرخش

---

مدل: ELLIPS کد سفارش: ELLIPS 1.3

صاعقه گیر خازنی ELLIPS 1.3 محصول شرکت LPS فرانسه می باشد.

که از جمله صاعقه گیرهای الکترونیکی، خازنی فعال(اکتیو) با شعاع گوی یونیزه شده ۴۵ متر و زمان فعال سازی ۴۵ میکروثانیه میباشد.

و جهت سیستم حفاظت در برابر صاعقه مورد استفاده می شود.

---

مدل: ELLIPS کد سفارش: ELLIPS 1.4

صاعقه گیر میله ای ELLIPS 1.4 محصول شرکت LPS فرانسه می باشد.

که از جمله صاعقه گیرهای الکترونیکی، خازنی فعال(اکتیو) با شعاع گوی یونیزه شده ۶۰ متر و زمان فعال سازی ۶۰ میکروثانیه میباشد.

و جهت سیستم حفاظت در برابر صاعقه مورد استفاده می شود.

فروش ویژه صاعقه گیر آذرخش

OTDR یک سری پالس های نوری را به داخل شبکه فیبری تزریق می نماید و همچنین انتهای شبکه فیبر نوری را از طریق شکست نوری تشخیص می دهد .

این دستگاه از این طریق می تواند امپدانس کابل در حال تست را اندازه گیری نماید.

توان پالس های بازگشتی محاسبه می شوند و جمع می شوند و به صورت بازه ای از زمان در طول فیبر نوری برای ما به صورت نمودار ترسیم می شوند .

صاعقه گیر آذرخش

از طریق یک دستگاه OTDR می شود طول و تضعیف یک فیبر نوری (شامل تکه های فیوژن شده و سر کابل ها )را محاسبه کرد .

 از طریق یک دستگاه OTDR می شود ایرادات ، از قبیل پارگی ها ، و تلفات توان فیبر را دید و محل آن را مشخص کرد .

به منظور راه اندازی سیستم های فیبر نوری دستگاه های OTDR همراه با نمایشگرهای گرافیکی ،نقش مهمی را برای متخصصان نصاب ایفا می کنند و توانایی های بی نظیری را در اختیار آنها قرار می دهند.

پس اصل اول آموزش OTDR به متخصصان و منتننس سیستم فیبر نوری است .

مشخصه ها و نمودارهای مسیر فیبر نوری نصب شده ذخیره می شوند تا در آینده اگر دچار مشکل گردید بتوان از آن استفاده نمود .

صاعقه گیر آذرخش

در صورت ایراد ، سیستم فیبر نوری تعمیر و بازیابی آن از هزینه بالایی برخوردار خواهد بود .

در صورتی که در سیستم های نصب شده ایرادی بوجود بیاید ، نمودارهای ذخیره شده  OTDR بسیار مفید خواهند بود تا متخصص متوجه شود که تغییرات در چه نقطه ای اتفاق افتاده است.

استفاده از OTDR برای یافتن ایرادات نیاز به یک اپراتور خبره دارد تا بتواند با تجربه ای که دارد به راحتی ایراد را بیابد .

این موضوع وقتی صادق است که با فواصل زیاد کار داشته باشیم ،یا از تکه ها نزدیک به هم و کانکتورها و پل ها استفاده شده باشد.

صاعقه گیر آذرخش

 

روش مفصل کردن کابل فیبر نوری (فیوژن فیبر نوری):

فیوژن فیبر نوری

اتصال فیبر نوری

فیوژن فیبر نوری :

به فرایند متصل کردن تار های فیبر نوری فیوژن فیبر نوری یا جوش فیبر نوری می‌گویند.

در واقع تولید کنندگان کابل های فیبر نوری، این کابل ها را در اندازه های مشخص و محدودی تولید می کنند به همین علت در زمان نیاز به طول بیشتر، مجبور به اتصال چند کابل فیبر نوری به هم تا رسیدن به طول مورد نظر می باشیم که به این عمل فیوژن فیبر نوری می گویند.

که این اتصال بیشتر در ورودی ساختمان، محفظه های کابل کشی، نقاط مبدا و مقصد، کوپلر و هر نقطه واسطه بین فرستنده و گیرنده صورت میگیرد.

همچنین در زمان قطع شدن قسمتی از کابل به دلایل مختلف نظیر حفاری نیاز به اتصال محل قطع شدگی کابل می باشد.

که به این عملیات اصطلاحا مفصل بندی فیبر نوری اطلاق می‌شود.

دستگاه مخصوص فیوژن فیبر نوری

اتصال کابل فیبر نوری نیازمند تنظیم دقیق جهت جفت شدن هسته کابل ها یا نقاط درون کابل فیبر نوری می باشد به طوری که تقریبا تمام نور از یک کابل فیبر نوری ، به کابل متصل شده به آن وارد شود.

این عملیات توسط دستگاهی به نام دستگاه فیوژن فیبر نوری انجام می‌گیرد.

صاعقه گیر آذرخش(ساخت ایران)

---

مراحل عملیات فیوژن فیبر نوری:

– عملیات استریپ:

به برداشتن محافظ پلیمری کابل فیبر نوری و رسیدن به رشته فیبر نوری اصطلاحا عملیات استریپ میگویند.

انجام این کار به علت حساس بودن رشته های نوری نیاز به دقت عمل ، تجربه و مهارت کافی دارد زیرا باید اندازه مورد نیاز جهت انجام عملیات فیوژن فیبر نوری و همچنین نکات فنی دیگر رعایت گردد.

– پاک سازی فیبر نوری:

بعد از استریپ کردن بایستی فیبرهای نوری را به وسیله الکل و دستمال های مخصوص به دقت پاک کرد تا هرگونه الایندگی از روی انها برداشته شود.

این امر برای بالابردن دقت در انجام فیوژن و پایین امدن افت دیتا در نقطه جوش بسیار حائز اهمیت است.

– Cleaving :

به عملیات برش فیبر نوری گفته میشود این کار توسط کاترهای مخصوص برای امده کردن سطح مقطع فیبر جهت عملیات فیوژن انجام میشود.

این مرحله نیز همانند مرحله بالا بسیار اهمیت دارد و کوچکترین اشتباه در این دو مرحله گاها باعث تکرار چندین باره عملیات فیوژن خواهد شد.

– فیوژن اسپلایسینگ:

این مرحله،‌ اصلی ترین و مهمترین قسمت میباشد.

که شامل قراردادن رشته ها در دستگاه، انجام تنظیمات لازمه، عملیات فیوژن و قراردادن نقطه جوش در کریمپ حرارتی مخصوص میباشد.

 

 

 

 

 

 

 

شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود که شناگران در محیط استخر در برابر شوک الکتریکی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.چرا که بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبورجریان از آب به زمین عمل می کند. حتی در صورتی که شناگر با تجهیزات و مدارهایالکتریکی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و بی تحرکماندن فرد به واسطهاختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.البته شوک ناشی ازاین اختلافپتانسیل چندان خطرناک نیست اما از آنجا که فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرک شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر که بدن افراد در اکثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت ازشناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از یک یا چند روش زیراستفاده میشود:
-استفاده از تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین
-تجهیز مدارهای
الکتریکی به
رله عیب اتصال زمین
-عایقکاری تجهیزات الکتریکی
-همبند کردن اجزای فلزی برای یکسان سازی اختلاف پتانسیل
-مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی
حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز سیم های هوایی حداقل سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به کاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22.5ft)۶٫۹باشد.
فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی کاسه استخر نباید ازm(10ft) ۳و از تخته شیرجه کمترازm(14 ۱/۲ft) 4.4باشد.
سیم کشی های زیر زمینیسیم کشی های زیرزمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از کاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.در صورتی که تحت هیچ شرایطی امکان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم کشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی
صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر کابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسکونی باید مجهز به حداقل یکپریز برقV 15A 125 متصل یا۲۰A متصل به انشعاب اصلی مدار الکتریکی ساختمان
باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی کاسه استخر باید بین ۳-۶M(10-20ft) باشند.شکل ۱۳۴
پزیطهای برقی که برای تامین توان الکتریکی پمپ ها و سایر تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند،معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی کاسه استخر در نظر گرفته می شوند.بر مبنایاستاندارد۲ NEC680.2 ،در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین،قفل شونده و
مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داد. کلیدها بر مبنای استاندارد NEC680.8©
،وسائل قطع و وصل جریان الکتریکی مانند کلیدهای فنری و
فشاری،قطع کننده های مدار
(مدارشکن یا کلیدهای اتوماتیک)وتایمرهای خودکار باید
در فاصله حداقل m(5ft)1.5از
جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی که بین
جداره داخلی استخر و محل نصب کلید
یک دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری
قرار داشته باشد.کلیدهای بر مبنای
استانداردهای معتبر در فهرست کاربردهای مورد
نظر قرار داشته باشندرا می توان در
فاصله ای کمتر از مقدار یاد شده نیز نصب
کرد.راه اندازی این کلیدها به منظور
جلوگیری از تماس دست کاربران با سیم های
برق معمولا به صورت پنوماتیک یا با استفاده
از سایر روش ها انجام می
گیرد.

تاسیسات روشنایی داخل کاسه استخر
به طور
کلی،تاسیسات روشنایی
مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ ۱۲۰ولت و ۱۲ ولت
یکسان است.از آنجا
که تاسیسات الکتریکی داخل کاسه استخر در تماس با آب خنک می
شوند،تمامی تاسیسات
روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از
سطح آب استخر
نصب شوند،مگر در مواردی که بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر
مبنای عمق
کمتری انجام گرفته است حتی در صورتی که بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر
کاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت. این تاسیسات معمولا
گرمای بسیار زیادی تولید می کنند که این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی
در
صورتی که به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای کاهش یابد که این تاسیسات
در معرض
هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است که در
صورت تماس
افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور کلی
تاسیسات روشنایی مورد
استفاده در کاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می
شوند:
۱-تاسیسات روشنایی با
کاسه مرطوب
۲-تاسیسات روشنایی با کاسه
خشک
۳- تاسیسات روشنایی بدون
کاسه
۴-تاسیسات روشنایی دیواری:این نوع
تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای
خانگی و استخرهای خصوصی کوچک مورد استفاده
قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی
با کاسه مرطوب
تاسیسات روشنایی با
کاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور
کامل در زیر آب قرار می گیرند.این
تاسیسات در محل یک گلویی مملو از آب در داخل کاسه
استخر جای می گیرند و مجهز به
سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روکش سیم
کشی تاسیسات روشنایی با
کاسه مرطوب
سیم کشی بین کاسه مرطوب و جعبه تقسیم این
دسته از تاسیسات
روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی
(RNC)،معابر غیر فلزی
صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام
شود.
به طور معمول
برای سیم کشی این دسته از تاسیسات روشنایی از کابل ها یا سیم
های برق انعطاف
پذیر و سیم های مسی عایق کاری شده با اتصال به زمین استفاده می
شود.
در
صورتی که برای سیم کشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید
از سیم
مسی عایقکاری شده ۸AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید
به
اندازه ای باشد که امکان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق کاری شده ۸AWGاز

میان آن وجود داشته باشد.قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی
که
در مدار سیم کشی آنها از سیم ۸AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر
خوردگی
در محل کاسه تر باید با استفاده از ترکیبات پرکننده مورد تایید پوشیده

شود.

سیم کشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید
با
استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.
جعبه تقسیم
جعبه
تقسیم هایی
که در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد
استفاده قرار می
گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر
های پیچی باید مقاومت
کافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از
جعبه های تقسیم معمولا از جنس
برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها
ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته
می شود.
جعبه های تقسیم متصل به لوله
های عبور سیم که پوسته یک سیستم روشنایی یا
چراغ با کاسه مرطوب را تشکیل می
دهند باید به اندازه
mm(4in)100 بالاتر از سطح
زمین یا به اندازهmm(8in)
۲۰۰از بالاترین سطح آب کاسه استخر (هرکدام در ارتفاع
بالاتری قرار گیرد)نصب
شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات
استخر
در
ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در
استخر
اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز

الکتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی را می توان از تابلو
برق
اصلی ساختمان یا تابلو برقی که قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین

کرد.
تجهیزات قطع جریان
علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الکتریکی

استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند که با استفاده از آنها بتوان جریان برق
را
در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع کرد.در ساختمان های نوساز نیز در
مواردی
که تجهیزات الکتریکی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه
تابلو برق
متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان
قطع کننده های
جریان بهره گرفت.
زمین کردن تجهیزات
در مواقعی که تابلو
برق تجهیزات استخر در
داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یک سیم عایقکاری شده
برای اتصال تجهیزات به
زمین الزامی است.
در آن دسته از تاسیسات الکتریکی که
تابلو برق با فاصله از
تجهیزات الکتریکی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات
هر دو به تابلو برق استخر
متصل نمی شوند.در عوض،سیم زمین تجهیزات که از جنس
آلومینیوم یا مس است،مستقیما به
الکترود زمین سازه استخر متصل می گردد.
شکل
۱۴
زمین کردن ،همبند کردن و محافظ
عیب اتصال زمین
در استخرها
،آبنماها،جکوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین کردن
تجهیزات الکتریکی و همبند کردن
تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین کننده ایمنی
کاربران در هنگام استفاده
از استخر خواهد بود.
اتصال صحیح تجهیزات الکتریکی به
زمین از بروز مشکلاتی
مانند شوک الکتریکی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب
اتصال زمین به دلیل
وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الکتریکی از این
مسیر عبور می کند و
به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان
برق مدار را
قطع می کنند.
مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یک مسیر
عبور
جریان الکتریکی دائمی با امپدانس پایین که به منظور هدایت جریان الکتریکی در

شرایطی که در سیم کشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و

اجرا می شود.

زمین کردن
تجهیزات الکتریکی استخرها شامل تاسیسات

روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای

اتصال تجهیزات با سیم زمین ۸AWGهستند.
تجهیزاتی که بر مبنای استاندارد

NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق کاری شده به زمین متصل شوند

عبارتند از:
-تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های

ولتاژپایین که با ولتاژ کارکرد آنهاV 15و کمتر است.
تجهیزات الکتریکی نصب
شده در
فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی کاسه استخر یا مخازن نگهدارنده
آب
-پمپ های گردش
آب و تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها
-جعبه های
تقسیم
-محفظه ترانسفورمرها
برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با
ولتاژv12
-رله های عیب اتصال زمین
-تابلو
برق هایی که زیر مجموعه ای از
تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق
تجهیزات الکتریکی استخر مورد
استفاده قرار می گیرند.

همبند کردن
نکته ای
که در ابتدا باید مورد
اشاره قرار گیرد آن است که همبند کردن اجزای رسانا با اتصال
آنها به زمین یکسان
نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن کردن مساله تصریح شده
است که برای همبند
کردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی ۸AWGیا بزرگ تر و امتداد
آن ها تا
تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الکترودها ضرورتی به همراه

ندارد.

تامین یکپارچگی
برای همبند کردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی
که
درباره زمین کردن مدارهای الکتریکی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یک مسیر موثر
جریان
عیب اتصال زمین وجود ندارد.
همبند کردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی
به یکدیگر
به منظور یکپارچگی الکتریکی و مکانیکی آنها با یکدیگر که اغلب با
استفاده از سیم
های رسانایی انجام گیرد که اصطلاحا به آنها پل گفته می
شود.
اجزای فلزی سازه
استخر
اجزای فلزی استخر شامل آرماتورهای فولادی که
در استخرهای بتنی مورد
استفاده قرار می گیرند،پوسته استخرهای فلزی که به وسیله
پیچ یا جوشکاری به یکدیگر
متصل می شوند.نردبان های فلزی،تکیه گاههای سکوی
شیرجه،کفشورها و خطوط تخلیه،لوله
های ورود و خروج آب و سایر اتصالات و اجزای
فلزی مرتبط با استخر باید با یکدیگر
همبند شوند.همبند کردن اجزای فلزی مجزا و
کوچک ضرورتی به همراه
ندارد.

تجهیزات
الکتریکی:
الکتروموتورها،تجهیزات الکتریکی روکش استخرها و
سایر تجهیزات
الکتریکی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمکن های استخر نیز باید
بر مبنای
معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر
و
تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و

تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی که از دو لایه عایق
تشکیل
شده باشند.
مدارهای سیم کشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها
در
صورتی که فاصله
معابر فلزی سیم های برق،کابل های با روکش فلزی،لوله های
فلزی،حصارها و نرده های
محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی کاسه
استخر حداکثرm(5ft) 1.5یا
فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در کاسه
استخر،کف حاشیه دور استخر و سکوی
شیرجه حداکثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده
باید همبند شوند.

در مواقعی که
اجزای ثابت یاد شده توسط یک مانع دائمی
از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند
کردن آنها نخواهد بود.به این معنی
که آن دسته از تجهیزات فلزی که در داخل ساختمان
،موتورخانه،پارکینگ مجموعه یا
سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر
فاصله آنها از جدار داخلی
کاسه استخر کمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند کردن
ندارند.

شبکه
همبند مشترک
تمامی تجهیزات و اجزای فلزی که پیش از این مورد
اشاره قرار
گرفت،بایدبا استفاده از یک سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یک
شبکه مشترک
همبند شوند.در اکثر مواقع،آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد
استفاده
قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به
وسیله یک
شبکه مشترک همبند می شوند.البته برای همبند کردن اجزای فلزی سایر انواع

استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.
رله عیب اتصال
زمین
در
تمامی تجهیزات الکتریکی که فهرست آن ها در ادامه این بخش ذکر شده
است،تجهیز مدار به
رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی
است:
-تاسیسات روشنایی
ولتاژبالا(V125 )زیر آب
-پریزهای برقV 125که در
فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره
داخلی استخر قرار دارند.
جداره داخلی کاسه
استخر قرار دارند.همچنین تمامی
پریزهای برق تکیv 125وv250باید مجهز به سیستم
اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده
باشند.
-مدار الکتریکی روکش های برقی
استخرها
اآنها ستخرهای روزمینی و
موقتی
در استانداردهای
NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته
بندی شده اند و مدارهای
الکتریکی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این
گروه از سازه هادر
نظر گرفته شود.

طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی
استخرهای رو
زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنکه برای
همبند کردن
این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است.
نوع پریزی که
برای تامین
برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار
نوعgfci،پریط برق
معمولی متصل به یک پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع کننده

مدارGFCIباشد.
سایر تجهیزات الکتریکی استخرها

گرمکن های
الکتریکی
بر
مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمکن های الکتریکی برای گرم
کردن کف دور تادور کاسه
استخر مجاز است.البته گرمکن های الکتریکی را نمی توان
برروی استخر نصب کرد.استفاده
از کابل های گرمایش تشعشعی که در کاربردهایی مانند
ذوب برف مورد استفاده قرار می
گیرند به صئرت توکار در زیر کف استخرها امکان
پذیر نیست.زیرا:
۱-تجهیزات گرمایشی
الکتریکی در وضعیت کارکرد متداول ،در
معرض جریان نشتی زیادی هستند.
۲-در صورت
ساییده شدن عایقکاری تجهیزات
الکتریکی،احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به شناگرانی که
با پای خیس از حاشیه
استخر عبور می کنند بسیار زیاد است.

معیارهای نصب گرمکن
های الکتریکی در
کف استخرها عبارتند از:
-گرمکن های تشعشعی:این نوع گرمکن ها
باید در فاصله
افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از
سطح تراز
حاشیه استخر نصب شوند.
-واحدهای گرمایی:واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها

علاوه بر کوئل گرمایی مجهز به یک فن نیز هستندو باید از نوع کاملا بسته یا
محافظت
شده باشند.
این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره
داخلی کاسه
استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به کار انداختن فن واحدهای
گرمایی را می توان با
استفاده از یک دو شاخه و پریز تامین کرد.

روکش های
الکتریکی
استخر
معیارهای مربوط به روکش های الکتریکی استخرها در
استانداردNEC680*27مطرح
شده است .از جمل اصلی ترین مزایای به کارگیری روکش
استخرها می توان به موارد زیر
اشاره کرد:
۱-افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه
کودکان و جلوگیری از ایجاد حادثه
برای آنها
۲-کاهش تلفات گرمایی آب در
مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی
گیرد.
۳-به حداقل رساندن ورود اشیای
خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای
مواقعی که استخر برای یک دوره زمانی
طولانی استفاده نمی شود.

۴-جلوگیری از
منجمد شدن آب استخر در روزهای
بسیار سرد زمستان
ملاحظاتی که باید در هنگام نصب
روکش های الکتریکی استخرها
در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه
کرد:
-موتورهای
الکتریکی،کنترل کننده ها و سیم کشی مربوط به آنها نباید در فاصله
کمتر ازm
۱٫۵از جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی که اجزای
یاد شده
توسط یک دیوار،روکش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده
باشند.کنترل
کننده های موتور روکش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب

شوند.
-موتورهای الکتریکی در سطحی پایین تر از سطح تراز کف قرار می گیرند
باید
از نوع ضد آب و با محفظه کاملا بسته باشند.
-پریزهای برقی که برای
تامین برق
مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل
حداقلm(10ft)
۳از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی که پریزهای برق از نوع
تکی و قفل شونده
بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا
جداره داخلی کاسه
استخر را تا m(5ft)1.5نیز کاهش داد.
-تمامی موتورهای
الکتریکی و کنترل کننده های
مربوط به روکش های الکتریکی استخر باید مجهز به رله
عیب اتصال زمین
باشند.

جکوزی ها
اولین و مهم ترین شباهت استخرها و
جکوزی ها آن است که هر
دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یک دوره زمانی نسبتا
طولانی طراحی و ساخته می
شوند.در حال حاضر بسیاری از جکوزی های کوچک بر خلاف
استخرها به صورت واحدهای
یکپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند که این
مساله کار را بسیار ساده تر کرده
است.
کلید اضطراری:به طور کلی،جکوزی ها
باید مجهز به کلید محلی قطع کننده جریان
باشند که در مواقع اضطراری (مانند
کشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت
دریچه تخلیه)امکان خاموش کردن
الکتروموتور وجودداشته باشند.کلید قطع اضطراری باید
در فاصلهm(5ft) 1.5از جکوزی
قرار داشته بوده و امکان دسترسی کاربران به آن وجود
داشته باشد.
پریزهای
برق:برای تمامی جکوزی هایی که در خارج از ساختمان به صورت
سرباز اجرا می
شوند،باید حداقل یک پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب
عمومی در
فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جکوزی در نظر گرفته شود.

تاسیسات

روشنایی:معیارها و ضوابطی که باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جکوزی ها در
نظر
گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است که در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در
استخرها مطرح
شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از
تاسیسات روشنایی
استاندارد به همراه دو شاخه استفاده کرد.
زمین کردن و همبند
کردن اجزا:تمامی
تجهیزات الکتریکی که در فاصله ۱٫۵متر از جداره داخلی جکوزی
قرار دارند باید به زمین
متصل شده و با تمامی تجهیزات الکتریکی مرتبط به سیستن
گردش آب همبند شده
باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جکوزی که در فاصله ۱٫۵متر
از جداره داخلی جکوزی
قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با
استفاده از پل همبند کننده
به صورت سیم مسی AWG8 با یکدیگر همبند
شوند.

درجه حفاظت
درجه حفاظت که
اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه
حفاظت تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها
،لامپ ها،پریزها،گرمکن های
الکتریکی وغیره بر اساس استاندارد کمیسیونIECتعریف می
شود.طبق استاندارد
اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در
استخرها باید با
معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.
تامین روشنایی

استخرها
تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است که باید بر مبنای
سرپوشیده یا
سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به
استفاده از
تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است که باید
روشنایی کافی در
داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در
استخرهای سرپوشیده
به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از
تاسیسات روشنایی و نور طبیعی
استفاده می شود.

دمای رنگ
رنگ خروجی از
لامپ های مختلف در درجه اول به
میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی
ترین عاملی که بر رنگ نور خروجی از
لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین
کارکرد است که این دما به طور معمول بر
حسب کلوین اندازه گیری می شود.
به
طور کلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و
منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ
زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع
تولید نور کمتر شود شدت رنگ زرد و
نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور
خروجی از وسایل روشنایی و منابع
تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد که با
افزایش دمای منبع نور شدت آن
نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یک لامپ
فلورسنت با نور سفید در
دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی که رنگ نور
خروجی از چنین لامپی
دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.

تامین
روشنایی استخرهای
سرپوشیده
همانطور که پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از
استخرها به دلیل نوع
کاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
بخش عمده ای
از روشنایی مورد
نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور
طبیعی تامین
کرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از
طراحان به
بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز
معطوف
شده است.
به این ترتیب می وان بخشی از هزینه های جاری استخرها را کاهش

داد.
در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل
یک
رابطه دو سویه است که با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد
نیاز فضای
داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین
کرد.

به عنوان یک
قاعده کلی،تمامی استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای
روشن کردن فضای داخل آنها
کافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی که در
هنگام شب مورد استفاده قرار می
گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی
باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل
کاسه استخر،کف،جداره ها ،نرده های
محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را
به خوبی و بدون ایجاد نور
خیره کننده و آزاردهنده روشن کند.
ارزیابی شدت
روشنایی

اصولا شدت
روشنایی در هر مکان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می
شود که مهمترین آنها
عبارتند از:
-کاربری محل
-سن افرادی که در آن محل حضور
دارند.
-اهمیت
سرعت و دقت در کارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل
نکته
ای که همواره
باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است که
شدت نور
منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا که روشن کردن
محیط
بیش از مقداری که مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.در

سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت

چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی

شد.

روشنایی در استخرهای خانگی
برای استخرهای سرپوشیده خانگی که
افراد
صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می کنند،توجه طرا بیشتر به
جنبه های
تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از
چراغ های رنگی
و تزیینی در داخل کاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده
مناسبی باشد و فضای
آرام بخشی را در هنگام شب برای کاربران ایجاد نماید.
در
اکثر استانداردها برای
این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یک
الزام مطرح نشده است.بلکه
صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن
جان آنها مورد اشاره قرار گرفته
است.

روشنایی در استخرهای سرپوشیده
عمومی
بر مبنای آیین نامه های اجرایی
تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به
فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط
زیر را داشته باشند:
-برای
ستخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ
های زیر آبی یا چراغ های
مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری که
تمام قسمت های کاسه
استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت
باشد.
شدت
روشنایی مورد نیاز در استخرهای با کاربری مختلف با یکدیگر متفاوت
است.در
استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری

دارد.

به طوری که شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون
استخر
معمولا بینlux540- 215 است که برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از
انواع
چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده کرد.شدت روشنایی در
موتورخانه
استخرها در کف موتورخانه بایدlux 320باشد.
روشنایی در استخرهای
قهرمانی
تامین
روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت
بالایی برخوردار است چرا
که در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها که یکی از
آنها شدت روشنایی است اهمیت
بسیار زیادی دارد.در رقابت های بین المللی فاصله
رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است
.بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها
تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی
طراحی شوند.

بر مبنای
استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm
۱بالاتر از سطح آب استخر برای
رقابت های بین المللی و المپیک باید
lux500باشد.
طراحی تاسیسات روشنایی در
استخرها
در تمامی استخرها ،به ویژه
استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل
نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه طاهری
استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها
را نیز کاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح
تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت
بالایی برخوردار است.
انتخاب تاسیسات
روشنایی
-بازده تجهیزات مورد
نظر
-خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن
-میزان
بازتاب نور از سطوح مختلفی که
در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار
دارند.
-کاهش قابلیت نوردهی
لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،کثیف شدن سطح
خارجی آن و غیره.
-ابعاد
سالن استخر ،ساختار و شکل کلی آن ،میزان نورگیر بودن و
قابلیت استفاده از نور
طبیعی.

روشنایی در استخرهای سرباز
روشنایی در
استخرهای سرباز،صرفا در
هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه
قرار گیری آنها در
فضای استخر باید به گونه ای باشد که تمامی قسمت های کاسه
استخر،جداره ها و کف
آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سکوها ،پله ها نرده های
محافظ و سکوهای
شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
حداقل شدت
روشنایی در
استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.
در پایان باید
گفت که
طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممکن و با هر ایده ای که در ذهن

دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین کند،به شرط آن که
نداشته و
موجب به خطر افتادن جان شناگران و کاهش ضریب ایمنی آنها
نشود.
بنابراین اهمیت
تاسیسات روشنایی در این کاربرد خاص به اندازه ای است
که چه از لحاظ ایمنی و چه به
لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت
بسیار زیادی دارد.
انتخاب لامپ
نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی
در یک استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا
خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم
معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر
را بر باد خواهد
داد.

مروری سریع بر مطالب این فصل
-در استخرها برای
حفاظت از شناگران
در برابر شوک الکتریکی معمولا از روشهایی مانند به کارگیری
تجهیزات الکتریکی
ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین ،عایف
کاری تجهیزات
الکتریکی ،همبند کردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای
الکتریکی
به صورت فیزیکی استفاده می شود.
-برای کابل های هم محور و سیم کشی تلفن
نیز
باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.
-سیم

کشی زیر زمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی۱٫۵mاز کاسه استخر مجاز
نیست
.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه
استخر
اجرا شده باشد.
-در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین ،قفل شونده
و مجهز به
رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله
حداقل ۱٫۵mاز
جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشد.

-در استخرهای
سرپوشیده،تاسیسات
روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی
(۳٫۷m(12ft) از بالاترین سطح آب
استخر یا فاصله افقی (۱٫۵m(5ft)از جداره داخلی
کاسه استخر نصب کرد.
-بهترین فاصله
برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در
فواصل کمتر از m2.3از بالاترین سطح آب کاسه
استخر نه در ساختمان های نوساز و نه
در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز
نیست.
-شدت روشنایی دز موتورخانه
استخرها در کف موتورخانه باید بینlux320
-۲۱۵باشد.
-بر اساس استانداردFINA
،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای
قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا
و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر
پولو در محدوده سکوی شروع ،مرز
زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600کمتر
باشد.

-استخرهای ویژه
مسابقات المپیک به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و
غیره،شدت روشنایی اختصاصی
کاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید
ازlux 1500کمتر
باشد.