مقدمه:
برق گیر اصطلاحی در فارسی برای نامیدن دو وسیله الکتریکی متفاوت استفاده میشود:
۱-میله‌های فلزی که در بالای ساختمانها یا در پستهای فشار قوی نصب می‌شوند تا با برخورد صاعقه با این میله‌ها از برخورد مستقیم صاعقه به تجهیزات جلوگیری شود.
این وسیله (Lightening rod) یا صاعقه گیر در مهندسی برق نیزه نیز نامیده میشود.
این وسیله اولین بار توسط بنیامین فرانکلین مخترع آمریکایی ابداع شد.
۲-وسیله‌ای است که در شبکه‌های الکتریکی برای حفاظت تجهیزات در مقابل صدمات ناشی از اضافه ولتاژهای ناگهانی همچون صاعقه و رعد و برق به کار برده میشود.
برقگیر (Lightning arrester) در مقابل ولتاژهای معمولی یک مقاومت بسیار زیاد در حد عایق الکتریکی از خود نشان می‌دهد.
و در مقابل ولتاژهای آنی مقاومت کمی از خود نشان می‌دهد .
و موجهای الکتریکی را متصل به زمین می‌کند.
برقگیرها نسبت به سایر وسایل حفاظتی بهترین حفاظت را انجام می‌دهند.
و بیشترین مقدار حذف امواج گذرا را فراهم می‌کند.
برقگیرها به صورت موازی با وسیله تحت حفاظت یا بین فاز و زمین قرار می‌گیرند.
انرژی موج اضافه ولتاژ به وسیله برقگیر به زمین منتقل میشود.
برقگیر اکتیو
از وسایل حفاظتی محدود کننده ضربه برای حفاظت تجهیزات سیستمهای قدرت در برابر اضافه ولتاژها استفاده میشود.
یک وسیله حفاظتی محدود کننده ضربه باید اضافه ولتاژهای گذرا یا اضافه ولتاژهای که باعث تخریب تجهیزات شبکه می‌شوند را محدود و به زمین هدایت کند.
و بتواند این کار را بدون اینکه آسیبی ببیند به دفعات تکرار کند.
برقگیرها نسبت به سایر وسایل حفاظتی بهترین حفاظت را انجام می‌دهند.
و بیشترین مقدار حذف امواج گذرا را فراهم می‌کنند.
برقگیرها به صورت موازی با وسیله تحت حفاظت یا بین فاز و زمین قرار می‌گیرند..
انرژی موج اضافه ولتاژ به وسیله برق گیر به زمین منتقل میشود.
و باعث محافظت بیشتر می شود.
در این مقاله منظور از برقگیر همان صاعقه گیر است.
که جهت دفع اصابت مستقیم صاعقه روی بام ساختمان ها نصب میشود.
برقگیر‌های فعال یا اکتیو جهت دریافت و هدایت جریان صاعقه به سیستم زمین فضای اطراف خود را از روش‌های مختلف یونیزه می‌کنند.
به همین علت این دسته از برقگیرها را، بر قگیر‌های یونیزه کننده هوا (Early streamer Emission Air Terminal) می‌نامند.
از نقطه نظرات مختلفی می‌توان برقگیر‌های اکتیو را طبقه بندی نمود،
که در زیر به دو دسته طبقه بندی که دارای اهمیت بیشتری هستند، می‌پردازیم.
الف- دسته بندی بر اساس نیاز یا عدم نیاز به منبع خارجی برای انجام عملیات یونیزاسیون:
اولین سری از صاعقه گیر‌های اکتیو، صاعقه گیر‌هایی بودند که برای یونیزه کردن هوای اطراف خود، نیاز به مبنع انرژی خارجی داشتند، که امروزه بطور کامل منسوخ شده اند.
ب- دسته بندی صاعقه گیر‌های اکتیو خود کفا بر اساس روش یونیزاسیون هوا:
صاعقه گیر‌های اکتیو خود کفا بر اساس روشی که برای یونیزه کردن هوا دارند، به دسته‌های مختلفی طبقه بندی می‌شوند.
برقگیر اکتیو
۱- صاعقه گیر‌های اتمی
این دسته از صاعقه گیر‌ها جهت انجام عملیات یونیزاسیون وابسته به تشعشعات اتم سزیم بودند که در داخل آن قرار داشت.
این صاعقه گیر امروز بنا به دلایل زیر دیگر تولید نمی‌شوند:
• وجود اثرات زیست محیطی شدید به علت تشعشعات یک عنصر اتمی
• عدم وابستگی عملیات یونیزاسیون صاعقه گیر با اتصال سیستم صاعقه گیر با الکترود زمین به نحویکه اگر اتصال سیستم صاعقه گیر با الکترود زمین قطع هم می‌شد،
شدت عملیات یونیزاسیون نه تنها متوقف نمی‌شد، بلکه کاهش نیز نمی‌یافت؛.
بنابراین فضای اطراف را بدون وجود اتصال به سیستم زمین یونیزه می‌کرد.
و ضمن دعوت صاعقه به سمت سایت، محلی برای تخلیه آن فراهم نبود.
• وابستگی صاعقه گیر‌های اتمی با نیمه عمر عنصر اتمی که در آن به کار رفته بود.
برقگیر اکتیو
