انواع سیستم های اتصال زمین
بطور کلی به منظور از سیستم اتصال زمین عبارت است از:
۱- تامین حفاظت جانی انسان ها ۲- عملکرد مناسب دستگاهها ۳- کنترل نویز، از سیستمهای زمین که به اصطلاح ارتینگ یا گراندینگ نامیده می شوند، استفاده می کنیم که طبق تعریف عبارتست از: اتصال الکتریکی تجهیزاتی که -با برق کار می کنند و بدنه فلزی دارند و یا -با برق کار نمی کنند و بدنه فلزی دارند و حتی در مواردی خاص -با برق کار نمی کنند و بدنه فلزی هم ندارند یعنی عایق هستند به شبکه زمین.
نام گذاری سیستم های زمین
جهت مشخص کردن نحوه زمین کردن سیستم ها از حروف اختصاری به شرح زیر استفاده می شود:
حرف اول از سمت چپ مشخص کننده نوع رابطه سیستم نیرو در سمت تغذیه با زمین است بدین صورت که اگر حرف T باشد بدین معنی است که نقطه خنثی سیستم در سمت تغذیه بطور مستقیم زمین شده است و اگر حرف I باشد به این معنی است که یک نقطه از سیستم در سمت تغذیه از طریق امپدانسی به زمین وصل است.
حرف دوم از سمت چپ مشخص کننده نوع رابطه بدنه های هادی تاسیسات، در سمت مصرف، با زمین است بدین صورت که اگر حرف T باشد بدین معنی است که بدنه هادی از نظر الکتریکی بطور مستقیم و مستقل از اتصالات زمین، به زمین وصل شده است و اگر حرف N باشد به این معنی است که بدنه های هادی در سمت مصرف به نقطه زمین شده سیستم نیرو (یعنی هادی حفاظتی) وصل شده اند.
سیستم های زمین به سه گروه IT , TT , TN تقسیم شده اند. معمول ترین و پر کاربرد ترین آنها سیستم TN است که خود بر مبنای نحوه استفاده از هادی های حفاظتی و حنثی به سه طریق می تواند اجرا شود.
اگر در سرتاسر سیستم، بدنه های هادی از طریق یک هادی حفاظتی به نام PE به نقطه خنثی N در مبدا سیستم وصل باشند به این سیستم TN-S گفته می شود که حرف S از کلمه Separate به معنی مجزا، گرفته شده است.
اگر در سرتاسر سیستم، بدنه های هادی به هادی مشترک حفاظتی/خنثی به نام PEN وصل باشند به این سیستم TN-C گفته می شود که حرف C از کلمه Common به معنی مشترک، گرفته شده است.
در مواردی که قسمتی از سیستم از مدا تا نقطه تفکیک ( معمولا جاییکه برق توسط شرکت توزیع به مصرف کننده تحویل داده می شود) هادی مشترک حفاظتی/ خنثی PEN دارند اما از آن به بعد دو هادی حفاظتی (PE) و خنثی (N) از هم جدا می شوند، از هر دو حرف C و S استفاده خواهد شد به نحوی که چنین سیستمی به نام TN-C-S معروف است.
:TNسیستم
در این سیستم منبع نیرو در پست یا نیروگاه به صورت به صورت مستقیم به زمین وصل شده است و بدنه فلزی تجهیزات توسط هادی
به زمین متصل می باشد PEN یا PE
به سه زیر سیستم تقسیم می شودPENسیستم
PENیکی می باشد N ,PE هادی حفاظتی TNC (۱
جدا باشدN,PE هادی حفاظتی TNS (2
ابتدا مشترک و سپس جدا می شوندN,PE هادی حفاظتی TNC-S (۳
می باشدTNسیستم اتصال زمین شبکه ی برق ایران
به صورت مجزا به سیستم زمین متصل شده است PE,Nنکته : درسراسر سیستم هادی
TNC-S
که هزینه کمتر می باشد TNC-Sاز بین سیستم های گفته شده سیستم
باید بدون واسطه به زمین متصل گردد PEدر این سیستم هادی حفاظتی
۲) سیستم TT:
سیستم نیرو یا منبع انرژی در یک نقطه ارت می گردد وهر یک از قسمت های فلزی از تجهیزات در دسترس به طور محلی ارت می گردد
این سیستم جز در موارد خواص توصیه نمی شود ونیاز به تجهیزات قوی دارد.در بیمارستان ها از این سیستم استفاده می شود برای وسایل های خاص
۳)سیستم IT:
در این سیستم منبع انرژی یا نیرو یا به طو کلی ارت نمی گردد یا توط یک امپدانس بزرگ ارت می شود وقسمت های فلزی تجهیزات در دسترس نیز به طور جداگانه ارت می شود استفاده از این سیستم برای شبکه های عمومی برق ممنوع است موارد استفاده از این سیستم در اتاق های عمل و نظایر آن در بیمارستان ها ودر صنعت نیز در مواردی که نیاز است اولین اتصالی منجر به قطع خط تولید نگردد استفاده می شود
ریسک برق گرفتگی را پایین می آورد ولی تجهیزات حفاظتی گرانی دارد
IT مزایای
محدود شده است IS_C جریان اتصال کوتاه پایین به دلیل باز گذاشتن نقطه خنثی
ریسک آتش سوزی و برق گرفتگی برای خطای اول پایین می باشد
بروز خطا باعث بی برق نمی شود
ITمعایب
۱_بهره برداری پیچیده و حفاظت گران
۲_برای خطای دوم ایمن نیست
۳_تجهیزات در این سیستم گران
اهمیت نقطه زمین وقتی ظاهر می شود که در شبکه های برق یک اتصال فا به زمین اتفاق افتد در این حالت جریان فاز معیوب از طریق زمین به نقطه یخنثی ترانسفورماتور برگشت داده می شود که می توان با وسیله ی حفاظتی ارزان قیمت مانند فیوزها این اتصالی را قطع نماید.در صورت عدم نقطه خنثی به زمین وصل نشده باشد جریان اتصالی به علت وجود عدم مسیر برگش ناچیز و خیلی کم تر از جریان معمولی بوده و فیوزهای به کار رفته مدار قطع نمی کنداین امر موجب بالا رفتن ولتاژهای سالم نسبت به زمین می شود و برای تشخیص خطا ناگذیر به استفاده از وسایل حفاظتی گران قیمت خواهد بود
نکته: عبور جریان عامل اصلی در شدت برق گرفتگی می باشد ومنشع عبور جریان الکتریکی اختلاف پتانسیل بین دو نقطه است
