پارامترهای اصلی آسانسورها
– ارتفاع مسیر (بالا رفتن کابین) تعداد و محل توقف ها
– ابعاد چاه آسانسور، کابین و موتورخانه
– ولتاژ برق اصلی، تعداد استارت آسانسور در ساعت و فاکتور بار
– سیستم کنترل آسانسور
– سیستم درب های آسانسور و ورود و خروج و نوع کنترل
– تعداد آسانسور های و مکان آنها در ساختمان
– شرایط محیط کار کرد

کارکرد آسانسور
یک آسانسوربرقی با نیروی محرکه کششی دارای اتاقکی است که ازکابلهای فولادی آویزان است و این کابلها برروی قرقره محرک شیار دارحرکت می کنند.

کابلهای فولادی از یک طرف به بالای اتاقک و از طرف دیگر به قاب وزنه تعادل متصل می شوند.وزنه تعادل ازمیزان بار روی موتور الکتریکی به اندازه اختلاف وزن موجود میان اتاقک همراه با بار و وزنه تعادل یا اصطکاک کم می کند.

این اختلاف وزن را (بار غیر متعادل) می نامند.

وزنه تعادل معمولاً ۴۰ تا ۵۰ درصد وزن اتاقک به علاوه بار آن و اصطکاک وزن دارد. اصطکاک معمولاً ۲۰ درصد وزنه تعادل است.

تقسیم بندی آسانسورها
۱- آسانسورهایی که اشخاص مجاز به سوار شدن در آن هستند (از قبیل مسافربر، مسافربر باربر، تخت بر):

ساختار و ابعاد اتاقک این آسانسورها طوری است که به آسانی برای مسافرین و بارهای مورد نظر قابل دسترسی و استفاده است.

۲- آسانسورهایی که اشخاص مجز به سورا شدن در آن نیستند (خدماتی یا، غذابر،کتاب بر):

که ابعاد و ساختار اتاقک این آسانسور های طوری است که برای انسا نها قابل دسترسی و استفاده نباشد.

برای تحقق این امر سطح کف ان از یک متر مربع، عمق آن از یک متر و ارتفاع آن از ۲/۱ متر بیشتر نباشد.

الف) نوع، ظرفیت، سرعت و تعداد آسانسورهای هر ساختمان بایستی متناسب با کاربری ، تعداد طبقات و جمعیت ساکن در آن انتخاب شود.

ب) در ساختمانهائی که احتمال عبور و مرور افراد معلول با صندلی چرخ دار وجود دارد باید حداقل یک دستگاه آسانسور با حداقل ظرفیت ۸ نفره ۶۳۰ کیلوگرم و بازشو درب ۸۰ سانتی متر پیش بینی گردد.

ج) در انتخاب موقعیت، تعداد و ظرفیت اسانسورها ضوابط سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی بایستی پیش بینی و اجرا شود.

۳- آسانسورهای خودرو بر

قطعات اصلی آسانسورهای الکتریکی

الف) وسایل تعلیق کابین و وزنه تعادل که می تواند سیم بکسل فولادی و یا زنجیر باشد.

ب) وسیله رانش که محرک آسانسور است و شامل:

– موتور الکتریکی
– گیربکس
– ترمز
– فلکه کششی و یا دنده زنجیر
– شاسیماشین – کوپلینگ ها ، محورها ، یاتاقان ها

ج) کابین که مسافرین و یا بار را حمل می کند ، شامل یوک، که چهار چوبی فلزی است و کابین از طریق آن به سیستم تعلیق متصل می شود، کف کابین که بار را نگهداری می کند و بدنه کابین به کف متصل است.

سایر قطعات عبارتند از:

– سیم تعلیق
– راهنماها که باعث هدایت کابین در مسیر حرکت خود می شود.
– درب کابین و محرک درب
– کابین که بار را نگهداری می کند و بدنه کابین به کف متصل است.
د) وزنه تعادل که برای جبران وزن کابین و قسمتی از ظرفیت بکار می رود
ه) چاه آسانسور: این فضا قسمتی یا تماما پوشیده است و از کف چاله تا سقف ( کف موتورخانه ) ادامه دارد در این فضا کابین و وزنه تعادل حرکت می کنند و شامل ریلهای راهنما برای کابین و وزنه تعادل و درهای طبقات و ضربه گیر در کف چاه می باشد .

و) سیستم ایمنی: یک وسیله مکانیکی است که در صورت بروز هر گونه خرابی ، یا شل شدن سیم بکسل( زنجیر تعلیق) وسیله توقف و نگاه داشتن کابین و یا وزنه تعادل در روی ریل راهنما می باشد و اگر سرعت کابین در جهت پائین رفتن از مقدار مشخص شده ای تجاوز کند این مکانیزم عمل می نماید ، عملکرد این مکانیزم توسط گاورنر که معمولا در موتور خانه است شروع می شود .

ز) ضربه گیر ها: کابین یا وزنه از حدود تعیین شده در چاهک گذشته و امکان برخورد با کف چاهک پیش آید این وسیله از برخورد خشن جلوگیری می نماید .

ضربه گیر ممکن است از جنس پلی اورتان ، فنر یا نوع روغنی انتخاب شود که بستگی به سرعت اسمی داشته و طوری طراحی می شود تا انرزی جنبشی کابین یا وزنه تعادل را جذب کرده ( نوع فنری ) و یا مستهلک نماید.

ح) تجهیزات الکتریکی: که شامل امکانات ایمنی و روشنایی نیز می گردد.
ت) سیستم کنترلی

موتور و گیربکس بالا بر

موتور و کاهنده های بدون چرخ دنده معمولا برای سرعت های بیشتر از ۲٫۵ متر بر ثانیه استفاده میشود در حالیکه برای سرعت های کمتر ، از گیربکس های دارای چرخ دنده استفاده می شود .

قبلا از گیربکس با چرخ دنده های ساده استفاده می شد ولی با پیشرفت روش های طراحی و تولید ، چرخ دنده های حلزونی یک استاندارد قابل قبول مورد استفاده در گیربکس آسانسورها شد.

موتور گیربکس شامل موتور سه فاز AC و تغییر سرعت از طریق تغییر فرکانس صورت می گیرد.

چاه آسانسور

– دیوارهای چاه آسانسور باید بدون شکاف باشند.

تنها جاهای باز مجاز دربهای طبقات، دریچه های بازدید و سوراخهای محل عبور سیم بکسلها و کابلهای برق و فرمان می باشند.

– دیواره های جانبی و سقف چاه آسانسور باید مقاومت مکانیکی کافی برای عملکرد ترمز ایمنی (پاراشوت) داشته باشند.

– در صورتیکه چاه دارای دربهای اضطراری و بازرسی است حرکات کابین منوط به بسته بودن کلیه این دربها نیز می باشد.

– سطح داخلی دیواره چاه آسانسور در کابینهای بدون درب باید در سمت ورودی کاملاً صاف بوده و هرگونه ناصافی در آن کمتر از ۵ میلی متر باشد.

– چاه باید دارای روشنایی مناسب در هر طبقه بوده و هوای داخل آن قابل تهویه طبیعی باشد.

– حداقل ابعاد چاه، چاهک و موتورخانه بایستی متناسب با ظرفیت و سرعت آسانسور در نظر رفته شود.

موتورخانه

– سیستم محرکه و قطعات گردنده بایستی دراتاق ویژه ای با دیوار و سقف و دربهای محکم که تنها می تواند در دسترس افراد مسئول قرار گیرد باشد.

– فلکه های کشش و گاورنر بشرطی که در هنگام بازرسی و تعمیرات و نگهداری در دسترس باشد می تواند در محوطه داخل چاه قرار گیرد.

– موتورخانه نباید حاوی هر گونه وسائلی غیر از تجهیزات آسانسور باشد مگر وسائل روشنایی – تهویه هوای موتورخانه و وسائل اطفاء حریق

– موتورخانه باید در مقابل بارها و نیروهایی که در معرض آن قرار می گیرد مقاوم باشد، گرد و غبار را به خود جذب نکند و کف آن لغزنده نباشد.

– ابعاد موتورخانه باید به اندازه ای باشد که سرویس و دسترسی به کلیه تجهیزات داخل ان آسان و ایمنی پرسنل نیز تامین شود .

ارتفاع زیر سقف ان از روی سقف چاه حداقل ۸/۱ متر باشد.

– یک یا چند قلاب باید جهت بالابردن تجهیزات سنگین هنگام نصب یا در مواقع تعمیر ، در سقف موتورخانه تعبیه شود.

– درب ورودی موتورخانه باید متناسب با تجهیزات نصب شده د رموتورخانه یا حداقل عرض ۶/۰ و ارتفاع ۸/۱ متر باشد دریچه ها با حداقل ابعاد ۸/۰ * ۸/۰ و دارای تحمل بار حداقل ۲ نفر (حدود ۲۰۰۰ نیوتن) باید قفل دار بوده و بدون کلید از درون باز شود.

چاهک
در پایین ترین قسمت چاه آسانسور برای ضربه گیرها و بافرها

وزنه تعادل

– وزنه تعادل در آسانسورهای کششی و زنجیری برای تعادل جرم کابین و درصدی از وزن بار یا مسافر بکار می رود .

ین درصد ۴۵ تا ۵۰ می باشد

– وزنه های تعادل داخل قاب مربوطه بایستی به طریقی مهار شده باشند که در اثر ضربات احتمالی شکسته نشده و از قاب خارج نشوند .

به قاب وزنه باید حفاظ یا حفاظ هایی فلزی نصب شوند تا در صورت شکستن کفشک های وزنه ، قاب از ریل وزنه خارج نشوند.

هدایت کابین

استفاده از ریل راهنما بعلل زیر است:
– برای هدایت کابین و وزنه تعادل در حرکت عمودی و حداقل کردن حرکات افقی .
– جلوگیری از نوسانات کابین بعلت نیروهای خارج از مرکز
– توقف و نگهداشتن کابین در هنگام عملکرد مکانیزم ایمنی
کابین و وزنه تعادل در حرکت خود باید توسط حداقل دو ریل راهنما فولادی صلب هدایت شوند .

این دو از فولاد ساختمانی دارای تنش کششی بیشتر از ۳۷۰ نیوتن بر میلی متر مربع و کمتر از ۵۲۰ نیوتن بر میلی متر مربع ساخته شده اند.

سیم بکسل ها و سیستم ایمنی مکانیکی

– سیم بکسلهای متصل به کابین و وزنه تعادل می بایستی حتما ازجنس فولاد، حداقل ۲ رشته با حداقل قطر ۸ میلیمتر باشند و مخصوص آسانسور ساخته شده باشند.

– ضریب ایمنی سیم بکسل در صورتی که تعداد سیم بکسلها ۳ رشته یا بیشتر باشند حداقل ۱۳ و در صورتیکه ۲ رشته باشد حداقل ۱۶ می باشد.

– حداقل نسبت بین قطر فلکه ها به قطر سیم بکسل ۴۰ می باشد.
– بارهای وارده میبایستی بصورت یکسان روی کلیه رشته های سیم بکسل توزیع گردد.
– کلیه فلکه های گیربکس و هرزگرد بایستی دراای مانع خروج سیتم بکسلاز شیار باشند.
– ترمز ایمنی (پاراشوت ) صرفا هنگام پائین آمدن کابین فعال بوده و بوسیله فکها یا قرقره های درگیر با ریلها که در اثر افزایش سرعت کابین از گاورنر فرمان می گیرد، عمل می کند.
– ترمز ایمنی (پاراشوت) برای آسانسورهای با سرعت حداکثر یک متر بر ثانیه از انواع لحظه ای یا نوع تدریجی و برای سرعتهای بیشتر از یک متر بر ثانیه حتما از نوع تدریجی باشد.
– ترمز ایمنی (پاراشوت) می بایستی ترجیحا در پائین ترین قسمت کابین مستقر شده و پس از عمل کردن فقط با بالا اوردن کابین آزاد گردد.
– وسیله ای الکتریکی باید قبل از عملکرد کامل ترمز ایمنی یا درست هنگام ایستادن کابین موتور را از کار بیاندازد.
– کنترل کنندههای سرعت (گاورنرها)می بایستی متناسب با سرعت نامی آسانسور و رعایت مقررات مربوطه تنظیم شوند.
– سیم بکسل گاورنر می بایستی با قطر حداقل ۶ میلیمتر، دارای حداقل ضریب اطمینان ۸ و بسیار انعطاف پذیر باشد.
– کنترل کننده های سرعت (گاورنر) بایستی دارای وسیله ای الکتریکی باشد که پس از عملکرد تا آزاد نکردن کابین از حرکت ان جلوگیری نماید.
– آسانسورها بایستی دارای ضربه گیرهای کابین و وزنه تعادل باشند که در پائین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل و بر روب ستونهائی(سکوهائی)نصب می شوند و نوع مناسب آنها ب توجه به سرعت و ظرفیت آسانسورها انتخاب می شود.
– ضربه گیرهای سیار که با کابین و وزنه تعادل در حرکت هستند، بایستی با ستونهای (سکوهای) حداقل نیم متر ارتفاع که در پائین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل (در چاهک) تعبیه شده اند تماس حاصل نمایند.
– در هر صورت هنگام نشستن کابین روی ضربه گیرها بایستی فضای مناسب در چاهک بعنوان جان پناه وجود داشته باشد.

فواصل ایمن
– در آسانسورهای با درب کابین فاصله بین سیل کابین و سیل دربهای طبقات نباید از ۵/۳ سانتیمتر بیشتر باشد.
– در آسانسورهای بدون درب کابین، فاصله افقی بین سطح داخلی چاه آسانسور و سیل کابین یا چهارچوب آن نبایستی از ۲ سانتیمتر بیشتر باشد.
– فاصله بین کابین و متعلقات ان با وزنه تعادل و متعلقات ان حداقل می بایستی ۵ سانتیمتر باشد.
– غیر از موارد فوق الذکر حداقل فاصله افقی کابین و قاب وزنه و متعلقات آنها ب دیواره چاه و موانع احتمالی داخل آن می بایستی حداقل ۵ سانتیمتر باشد.

ضربه گیر ها
آسانسور ها باید با ضربه گیر ها که در کف چاهک و در مکان انتهایی حرکت کابین و وزنه تعادل قرار می گیرند ، تا وسیله اضطراری نهایی را تشکیل دهند . اگر ضربه گیرها به کابین یا وزنه تعادل وصل شوند باید یک پایه یا فونداسیونی به ارتفاع نیم متر در چاهک قرار بگیرد تا این ضربه گیر ها روی آن بنشینند.
انواع ضربه گیرها:
– ضربه گیر نوع جمع کننده انرژی با یا بدون حرکت برگشتی می تواند برای سرعت های تا ۱ و یا ۱٫۶ متر بر ثانیه به ترتیب بکار گرفته شود.
– ضربه گیر نوع مستهلک کننده انرژی مستقل از سرعت اسمی آسانسور بکارگرفته می شود . یک دور انداز ، موتور را کنترل نموده و در رسیدن به طبقه توقف ، در صورتیکه ضروری باشد ،سرعت کابین را به حدی کم کند تا سرعتی که کابین در موقع نشستن به روی ضربه گیردارد از سرعتی که ضربه گیر برای آن طراحی شده زیادتر نباشد.

درب طبقات
– درب طبقات باید فاقد هرگونه منفذ و لبه های تیز و برنده باشد و فاصله بین لبه ها و چهارچوب از ۶ میلیمتر تجاوز ننماید.
– دربها و چهارچوبها بایستی ترجیحا فلزی و یا از جنسی ساخته شود که با گذشت زمان تغییر شکل نیابد
– ارتفاع دربهابی طبقات حداقل دو متر باشد، کف درگاه بایستی مقاوم به بارهای وارده باشد.
– نیروی بسته شدن دربهای اتوماتیک نباید درحدی باشد که به اشخاص آسیبی برسد . نیروی لازم جهت جلوگیری ازبسته شدن درب نبایستی از ۱۵۰ نیوتن تجاوز کند. (بوسیله نیرو سنج)
– هنگام عبور و یا گیر کردن مسافر بین دربها، باید درب بصورت اتوماتیک باز شود.
– بمنظور تشخیص حضور کابین در طبقه در درهای لولائی دریچه ای با پوشش شفاف که دارای مقاومت مکانیکی کافی باشد و رد صورت شکسته شدن ریخته نشود باید تعبیه گردد.
– درب طبقه در هیچ شرائطی بجز هنگام توقف کابین مقابل همان طبقه نباید باز شود (تا ۲۰ سانتی متر بالاو پائین طبقه نیز مجاز می باشد.)
– درب طبقات بایستی دارای قفل با مقاومت مکانیکی کافی ومقاوم در مقابل گرد و غبار که پس از قفل شدن تحت هیچشرایطی باز نشده و حرکت کابین منوطبه اطمینان از قفل شدن آن (با وسیله الکتریکی و مکانیکی باشد.

اتاقک (کابین) و وزنه تعادل
– ارتفاع درب کابین و همچنین ارتفاع مفید کابین بایستی حداقل ۲ متر باشد.
– کابین بایستی حتما مجهز به ترمز ایمنی (پاراشوت) مناسب باشد.
– کابین بایستی دارای روشنایی مناسب باشد.
– دیواره ها ، سقف و بدنه کابین می بایستی کاملا پوشیده باشد بجز ورودی کابین ، دریچه اضطراری و محلهای تحویه هوا.
– در جلو استانه کابین می بایستی صفحه ای جهت جلوگیری ورود پا به زیر کابین با ارتفاع حداقل ۷۵ سانتی متر و لبه شیب دار ۱۰ سانتی متر نصب شود.
– کابین بایستی دارای درب باشد. دربهای کشوئی افقی و عمودی با حفاظتهای خاصی جهت کابین بکار می روند.
– چنانچه به دلایلی کابین بدون درب باشد بایستی ایمنی مسافران با نصب تجهیزات حفاظتی بین دیواره های اطراف ورودی تامین گردد.
– درب کابین باید دارای وسیله ای الکتریکی باشد که هنگام باز بودن یا باز شدن ان ، کابین حرکت نکند یا متوقف شود.
– در محدوده تراز طبقه، در صورت لزوم بایستی بتوان درب کابین را با دست و اعمال حداکثر نیروی ۳۰۰ نیوتن باز نمود.
– سقف کابین بایستی تحمل وزن حداقل دو نفر را داشته باشد.
– برای تسهیل بازرسی و سرویس آسانسور ، روی سقفکابین تجهیزاتی به ترتیب زیر در محل مناسبی باید نصب گردد.
الف- یک کلید دو حالته جهت انتخاب وضعیتهای عادی یا بازرسی
ب- دو عدد شستی برای حرکت کابین درجهتهای بالا و پائین با سرعت کم حداکثر تا ۶۳/۰ متر بر ثانیه که با فشار مداوم کار می کند.
ج- یک کلید توقف اضطراری دو حالته
– هنگام انتخاب وضعیت بازرسی از روی کابین ، فرمان آسانسور را از شستی های داخل کابین و طبقات نباید امکان پذیر باشد ولی کلیه کلیدهای ایمنی باید کماکان موثر باشند.
– وزنه های تعادل داخل قاب مربوطه بایستی بطریقی باشند که در اثر ضربات احتمالی شکسته نشده واز قاب خارج نشوند.

– دیواره ها،کف، سقف، قاب و کفشکهای کابین و قاب وزنه باید مقاومت کافی در برابر نیروهای وارده در هنگام کارکرد عادی،عملکرد ترمز ایمنی و (پاراشوت) و برخورد احتمالی روی ضربه گیرها را داشته باشد و نباید از موادی ساخته شده باشند که سریع آتش بگیرند یا در اثر گرما گازهای خفه کننده ایجاد کنند.

منبع:www.irandama.com