مقدمه:

همه ما با اصطلاحاتی مانند برق دو فاز شده است و یا سیم نول قطع شده و یا تقارن فازها به هم خورده است آشنا هستیم.

خطرات آن را نیز می دانیم در گذشته در مدارات حساس بصورت کنتاکتوری برخی عیوب مشخص می گردید.

چراغ ها و زنگ های آلارم فعال می گردید و برق شبکه قطع میگردید.

ولی این مدار اولاً نمی توانست کلیه عیوب راتشخیص دهد از طرف دیگر قابل استفاده درکلیه اماکن وتابلوهای برق نبود .

با پیشرفت علم الکترونیک این عیوب مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت دستگاههای به نام رله کنترل فاز ساخته شد.

رله کنترل فاز متناسب با شرکت سازنده مجهز به امکانات کمتر یا بیشتر می باشد.

صاعقه گیر آذرخش

رله کنترل فاز باید عیوب زیر را تشخیص دهد: 

۱- قطع شدن فازها ( یک فاز ، دو فاز و یا هر سه فاز )  یا سیم نول

۲- تغییر توالی فازها

۳- افزایش یا کاهش بیش از حد مجاز ولتاژ

۴- عدم تقارن بیش از حد ولتاژ سه فاز

۵- شوک های ناشی از قطع و وصل برق 

رله های کنترل فاز دارای یک بوبین می باشند که در صورت صحت کلیه شرایط عمل نموده و تیغه باز خود را می بندد ، در نتیجه این تیغه باید در مسیر مدار فرمان قرار گیرد .

برای تشخیص رله از وضعیت برق شبکه باید هر سه فاز و سیم نول وارد رله کنترل فاز گردد ، در نتیجه به یک رله کنترل فاز حداقل ۵ سیم متصل است .

معمولا رله کنترل فاز دارای ۳  رنج تنظیم می باشد که به ترتیب عبارتند از :

۱- زمان تاخیر در وصل :

که از ۱ تا ۳۰ ثانیه قابل تنظیم است و بر روی هر زمانی که تنظیم شود.

در صورت صحت کلیه موارد بعد از زمان انتظار ( زمان تنظیم شده  )  رله عمل خواهد کرد و چراغ R روشن می شود .

این متن برگرفته ازسایت مهندسی برق قدرت و شبکه های انتقال و توزیع مهندس هادی حداد خوزانی می باشد.

 ۲- زمان تاخیر در قطع :

زمان عکس العمل رله (قطع رله) در موارد بروز عیب بر اساس زمان تنظیم شده توسط این رنج تنظیم ، مشخص می شود .

این زمان در این مدل رله از ۱ تا ۱۵ ثانیه تنظیم می شود . 

۳- حساسیت قطع فاز :

با این درجه تنظیم می توان نامتقارنی و ولتاژ برگشت را جهت قطع خروجی انتخاب نمود .

در این مدل رله ، حساسیت  از ۳ تا ۳۰  قابل تنظیم می باشد .

در اکثریت موارد حساسیت بین ۱۵ تا ۲۰ درصد مناسب می باشد .

 در موتورهائی که ولتاژ برگشت زیادی دارند می توان از حساسیت ۵ % استفاده نمود.

و در صورتی که عدم تقارن ولتاژ موجود در شبکه مزاحم عمل عادی رله باشد می توان از حساسیت های ۲۵% تا ۳۰ % استفاده نمود .

صاعقه گیر آذرخش

 نحوه عملکرد رله و تست رله :

در صورت اتصال صحیح فازها و سیم نول ابتدا چراغ سبز U روشن می شود.

و در صورت  متقارن بودن ولتاژها ، صحیح بودن توالی فازها و تنظیم بودن حساسیت متناسب با موتور الکتریکی بعد از طی زمان تنظیمی On Delay چراغ سبز Rروشن می شود که معرف عملکرد رله می باشد.

در همین زمان کنتاکت ۱۵ رله از ۱۶ قطع و به کنتاکت ۱۸ وصل شده و اجازه عمل به کنتاکتور اصلی را می دهد .

در نتیجه بعد از عملکرد رله ترمینال های ۱۵ و  ۱۸ کنتاکتهای بسته در مدار فرمان و ترمینال های ۱۵ و  ۱۶ کنتاکتهای باز در مدار فرمان خواهند بود .

صاعقه گیر آذرخش